اثرات كيفيت بذر و كمبود آب بر عملكرد عدس (Lens culinaris Medik)

(Lens culinaris Medik) Effectsof Seed Quality and Water Deficit on Performance of Lentil

اثر كيفيت بذر روي عملكرد مزرعه‌اي عدس تحت تيمار‌هاي مختلف آبياري در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز مورد تحقيق قرار گرفت. يك نمونه بذري از عدس به عنوان شاهد يا توده بذري با كيفيت بالا (1V با 99% قوه زيست) نگهداري گرديد و دو نمونه ديگر با محتواي رطوبت 15 درصد به مدت‌هاي 18 و 22 روز در دماي 40 درجه سانتي‌گراد به صورت مصنوعي فرسوده شدند(به ترتيب 2V با 90% و3Vبا 80% قوه زيست). بدين ترتيب سه توده بذري با درجات فرسودگي و كيفيت متفاوت فراهم گرديد. آزمون‌هاي آزمايشگاهي براي تعيين هدايت الكتريكي مواد نشتي و درصد جوانه‌زني بذرها به‌صورت طرح كاملا تصادفي انجام گرفت.اما، آزمايش مزرعه‌اي به‌صورت اسپليت پلات بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آبياري (1I، 2I، 3I، 4I : به ترتيب آبياري بعد از 70، 100، 130 و 160 ميلي‌متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A) و توده‌هاي بذري (1V، 2V و 3V) به ترتيب در كرت‌هاي اصلي و فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه با افزايش فرسودگي بذر هدايت الكتريكي مواد نشتي از بذر افزايش و درصد جوانه‌زني و درصد سبز شدن كاهش مي‌يابند. روز تا گلدهي،ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعي با كاهش تامين آب، كاهش يافتند. گياهان حاصل از توده بذري قوي (1V) بلندتر از توده‌هاي بذري با كيفيت پايين بودند، اما گياهان حاصل از توده بذري ضعيف (3V) به علت تراكم پايين، تعداد شاخه فرعي بيشتري داشتند. گياهان حاصل از توده بذري با كيفيت بالا بيشترين دانه در واحد سطح را توليد كردند.بنابراين نتيجه‌گيري شده است كه كاشت بذرهاي با كيفيت بالا مي‌تواند عملكرد مزرعه‌اي عدس را از طريق بهبود استقرار گياهچه افزايش دهد.

The effect of seed quality on field performance of lentil under different irrigation treatments was investigated in 2010 at the Research Farm of the University of Tabriz, Iran. A sub-sample of lentil seeds was kept as control or high quality seed lot (V1 with %99 viability) and two other sub-samples with about 15% moisture content were artificially aged at 40°C for 18 and 22 days (V2with %90 and V3 with %80 viability, respectively). So, three seed lots with different levels of deterioration and quality were provided. Laboratory tests were carried out as CRD to determine electrical conductivity of seed leachatesand germination percentage. However, the field experiment was arranged as split-plot based on RCB design with three replications. Irrigation treatments (I1, I2, I3 and I4 : irrigation after 70, 100, 130 and 160 mm evaporation from class A pan, respectively) and seed lots (V1, V2 and V3) were allocated to main and sub-plots, respectively. The results showed that electrical conductivity of seed leachates increased, but percentages of germination and emergence decreased with increasing seed deterioration. Days to flowering, plant height and number of branches per plantwere decreased as water supply reduced.Plants from vigorous seed lot (V1) were higher than thosefromlow quality seeds, but plants from low vigor seeds (V3) had more branches, due to low density. Plants from high quality seed lotproduced the highest grain yield per unit area. Therefore, it was concluded that cultivation of high quality seeds (V1)can increase lentil yield by improving seedling establishment.