اثر تنش شوري بر رشد و جذب عنصرهاي معدني توسط دو پايه مركبات در شرايط درون شيشه‌اي

رشد و توان جذب عنصرهاي معدني توسط دو پايه مركبات [نارنج (Citrus aurantium L.) و پونسيروس (Poncirus trifoliata Raf.)] در شرايط تنش شوري درون شيشه‌اي بررسي شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي در آزمايشگاه كشت بافت دانشگاه زنجان اجرا شد. ابتدا ريزنمونه‌هاي (گياهچه‌هاي خورشي حاصل از كشت بذر) هر دو پايه در محيط كشت جامد موراشيگ و اسكوگ (MS) شامل بنزيل آدنين 9/8 ميكرومولار و نفتالن استيك اسيد 5/0 ميكرومولار پرآوري شدند. پس از پرآوري، گياهچه‌هاي خورشي در محيط‌هاي كشت پرآوري كه غلظت‌هاي مختلف كلريد سديم، 0، 50، 100، 150 و 200 ميلي‌مولار به عنوان تيمار شوري به آن اضافه شده بود، واكشت گرديدند. در پايان دوره آزمايش (هفته ششم)، ويژگي‌هاي رشد، غلظت برخي عنصرهاي پرمصرف و كم‌مصرف و يون‌‌هاي سديم و كلر در بافت گياهي (به عنوان شاخص جذب) اندازه‌گيري شد. اختلاف معني‌داري بين دو پايه مورد مطالعه در ويژگي‌هاي رشد، جذب عنصرهاي معدني و يون‌هاي سديم و كلر در تيمار شاهد با ساير تيمارها وجود داشت. در تيمار200 ميلي‌مولار كلريد سديم، رشد ريزنمونه‌هاي پونسيروس بعد از سه هفته متوقف و به تدريج در هفته پنجم بافت مرده شد. بيشترين و كم‌ترين وزن خشك و غلظت عنصرهاي معدني بافت گياهي (شاخص جذب) به ترتيب در تيمارهاي شاهد و غلظت 200 ميلي‌مولار كلريد سديم مشاهده شد، در حالي كه جذب مس تحت تاثير تنش شوري قرار نگرفت. در مقايسه با پايه پونسيروس، نارنج توانايي بيشتري در جذب نيتروژن و فسفر (در شرايط تنش شوري) داشت. همچنين تجمع يون‌هاي سديم و كلر در بافت نارنج، در مقايسه با پونسيروس به طور معني‌داري كم‌تر بود. بر اساس نتيجه‌هاي به دست آمده، مي‌توان گفت كه پايه نارنج تحمل بيشتري به تنش شوري كلريد سديم نسبت به پونسيروس داشت.

Growth and potential of mineral uptake by tow citrus rootstocks [sour orange (Citrus aurantium L.) and trifoliate orange (Poncirus trifoliate Raf.)] was investigated under in vitro salt stress. A factorial experiment in a completely randomized design was conducted in tissue culture laboratory of University of Zanjan. First, explants (nucellar seedling obtained from seeds) of both rootstocks were proliferated on Murashige and Skoog (MS) solid medium containing 8.9 µM benzyladenine (BA) and 0.5 µM naphthaline acetic acid (NAA). After proliferation, nucellar seedlings were subcultured to same proliferation culture medium with different concentrations 0, 50, 100, 150 and 200 mM sodium chloride (NaCl) as salinity treatment. At the end of experiment (6th week), growth parameters (dry weight, shoot length and shoot number), concentrations of macro and microelements, sodium and chlorine ions in plant tissues (as uptake index) were measured. There were significant differences between two rootstocks in control and other treatments on growth parameters, mineral uptake, sodium and chlorine ions. At 200 mM sodium chloride, explants grown of trifoliate orange were stopped after three weeks and gradually at 5th week were necrotic. The highest and lowest dry weight and concentration of mineral (uptake index) were observed in the control and of 200 mM concentration of sodium chloride, respectively, while copper uptake was not affected by salinity stress. In comparison with trifoliate orange, sour orange was more capable rootstock for nitrogen and phosphorous uptake under salinity stress. Also, accumulation of sodium and chloride ions in sour orange tissue was significantly lower than trifoliate orange. Based on the obtained results, it is concluded that sour orange rootstock is more tolerant to NaCl salinity than trifoliate orange.