استخراج و اندازه‌گيري تركيب كويرستين و كامفرول در اندام‌هاي مختلف گونه گياهي رازيانه Foeniculum vulgare Mill.

Extraction and determination of quercetin and kampferol in Foeniculum vulgare Mill.

فلاونوييدها طبقه بزرگي از پلي‌فنل‌ها با بيش از 4000 تركيب هستند كه در گياه نقش آنتي‌اكسيداني را در فتوسنتز به‌عهده دارند و در انسان داراي اثرهاي آنتي‌اكسيداني، ضدالتهابي، جلوگيري‌كننده سرطان و محافظت‌كننده از قلب مي‌باشند. تركيب كويرستين و كامفرول در گروه فلاونول‌ها قرار دارند و براي مقابله با ويروس‌ها و سلول‌هاي سرطاني استفاده مي‌شوند. هدف از اين تحقيق، استخراج و اندازه‌گيري تركيب كويرستين و كامفرول در گونه گياهي رازيانه (Foeniculum vulgare Mill.) بود. براي اين منظور اين گونه در اوايل خردادماه 1389 از موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور جمع‌آوري، و بعد از اندام‌هاي مختلف (گل، برگ، ساقه و بذر) با روشهاي مختلف استخراج شد. در روش اول نمونه با حلال كلروفرم توسط دستگاه سوكسله به مدت 72 ساعت استخراج گرديد. در روش دوم به نمونه قبلي كه با حلال كلروفرم استخراج شده بود پس از جدا كردن حلال، متانول اضافه نموده و مجدداً عمل استخراج انجام شد. در روش سوم با توجه به ميزان ماده خشك از اندام‌هاي مختلف گياه تازه رازيانه توزين، سپس با حلال‌هاي متانول و اسيداستيك (به نسبت 1:9) توسط دستگاه آسياب برقي خرد و همزمان صاف گرديد. در روش چهارم گياه تازه مطابق با ميزان ماده خشك هر اندام ابتدا با دستگاه آسياب برقي خردشد و بعد با حلال‌هاي متانول و اسيداستيك (به نسبت 1:9) و به مدت يك هفته خيسانده و بعد صاف گرديد. بعد همه نمونه‌هاي بدست آمده به حجم 30 ميلي‌ليتر تغليظ گرديدند. جمعاً 32 نمونه بدست آمد كه ميزان تركيب كويرستين وكامفرول آنها توسط دستگاه كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا (HPLC) مورد اندازه‌گيري قرار گرفت. نتايج بدست آمده نشان داد كه بيشترين مقادير كويرستين بدست آمده در Foeniculum vulgare Mill.، مربوط به گل (ppm2990)، برگ (ppm1223) و بذر تازه (ppm1779) در روش استخراج با متانول و در ساقه (ppm1316) به روش خيساندن با متانول-اسيداستيك بدست آمد و كمترين مقادير كويرستين بدست آمده مربوط به روش اول (استخراج با كلروفرم) بود كه در گل (ppm17)، برگ (ppm15)، ساقه (ppm9)، و در بذر (ppm50) بدست آمد. در شرايط كشت يكسان بيشترين مقادير كامفرول بدست آمده در گل (ppm912)، برگ (ppm273)، ساقه (ppm184) و در بذر تازه (ppm1142) به روش خيساندن با متانول-اسيداستيك و كمترين مقادير كامفرول بدست آمده مربوط به روش استخراج با كلروفرم است كه در گل (ppm209)، برگ (ppm55)، ساقه (ppm45) و در بذر (ppm427) بدست آمد.

This research was aimed to extract and measure the quercetin and kampferol in Foeniculum vulgare Mill. For this purpose, in the end of May 2010, samples were collected from Research Institute of Forests and Rangelands, and then various organs (flowers, leaves, stems, and seeds) were extracted with different methods. In the first method, samples were extracted with chloroform solvent by Soxhlet for 72 hours. In the second method, after removing the solvent, methanol was added to the previous sample extracted with chloroform solvent and extraction was repeated. In the third method, depending on the amount of dry matter, different organs of fresh fennel were weighted; then they were grounded with the solvents of methanol and acetic acid (ratio 1:9) by electric mill and were filtered simoltaneously. In the fourth method, new plants, in accordance with dry matter content of each organ, were grounded by electric mill and soaked for a week with the solvents of methanol and acetic acid (ratio 1:9) and then were filtered. Then, all samples were concentrated to 30 ml. A total of 32 samples were obtained and the composition of quercetin and kampferol was measured by high-performance liquid chromatography (HPLC). Results showed that most of the quercetin in Foeniculum vulgare Mill., obtained in flower (2990ppm), leaves (1223ppm) and seed (1779ppm) was related to the method of extraction with methanol, and in stem (1316ppm) was related to the method of maceration with methanol-acetic acid. Also, the lowest quercetin obtained in flower (17ppm), leaves (15ppm), stem (9ppm), and seed (50ppm) was related to the first method (extraction with chloroform). In the same culture conditions, the highest value of kampferol obtained in flower (912ppm), leave (273ppm), stem (184ppm) and seed (1142ppm), was related to the method of maceration with methanol-acetic acid while the lowest kampferol obtained in flower (209), leave (55), stem (45) and seed (427), was related to the chloroform extraction method.