تاثير تراكم بوته بر صفات مورفولوژيك و عملكردهاي كمّي و كيفي چهار گونه آويشن (Thymus) در شرايط ديم دماوند

Effects of plant densities on quantitative and qualitative characteristics of four Thymus species under dry farming condition of Damavand

به‌منظور بررسي عملكرد و بازده اسانس چهار گونه آويشن محلي و خارجي با تراكم‌هاي مختلف در شرايط ديم آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در ايستگاه تحقيقات مراتع همند آبسرد (دماوند) در سال 1390 انجام شد. چهار گونه آويشن (Thymus daenensis، T. pubescens، T. kotschyanus و T. vulgaris) به‌عنوان عامل اصلي و تراكم شامل فاصله‌هاي روي رديف 25، 35 و 50 سانتي‌متر به‌عنوان عامل فرعي محسوب شد. صفات اندازه‌گيري شده شامل ارتفاع، تعداد ساقه هوايي، طول ريشه، قطر تاج پوشش، وزن خشك ريشه، عملكرد تر و خشك اندام هوايي، درصد و عملكرد اسانس بود. نتايج حكايت از تفاوت معني‌دار گونه‌ها در صفات اندازه‌گيري شده داشت. در ميان صفات اندازه‌گيري شده اثر تراكم تنها بر تعداد ساقه هوايي، قطر تاج پوشش، عملكرد تر اندام هوايي و وزن خشك ريشه معني‌دار شد. بررسي اثر متقابل گونه و تراكم نشان داد بالاترين عملكرد ماده خشك (2206 كيلوگرم در هكتار) مربوط به گونه T. kotschyanus در فاصله كشت 25 سانتي‌متر و كمترين مقدار (7/554كيلوگرم در هكتار) مربوط به گونه T. vulgaris در فاصله كشت 50 سانتي‌متر بود. بالاترين بازده اسانس (1/2%) در گونه T. kotschyanus با فاصله كشت 25 سانتي‌متر و بالاترين عملكرد اسانس در گونه T. daenensis با فاصله كشت 25 سانتي‌متر مشاهده شد.

In order to study the effects of plant density on yield and essential oil yield of four species of thymus, an experiment was conducted at Homand Research Station as a split plot in a randomized complete block design with three replications. Main plots were four species including Thymus daenensis, T. pubescens, T. kotschyanus and T.vulgaris and sub plots were three levels of plant density including 25, 35 and 50 cm row spacing. Measured characteristics included height, number of lateral branches, root length, canopy diameter, root dry weight, fresh and dry yield, essential oil percentage and yeild. Results indicated significant differences in terms of measured traits. Among the measured traits, the effect of density was significant on number of lateral branch, canopy dimeter, fresh yield, and root dry weight. According to the results of interaction effect between species and density, the highest dry yield and essential oil content (%) was obtained at 25 cm row spacing in T.kotschyanus and the lowest was recorded at 50 cm row spacing in T. daenensis. Results showed that the highest essential oil yield was obtained at 25 cm row spacing for T. kotschyanus and T. daenensis.