مدل انقلاب اسلامي در انديشه امام خميني(ره)

The Theory of Islamic Revolution in Imam Khomeini’s Thought

مقاله حاضر به بازسازي مدل انقلاب اسلامي در انديشه هاي امام خميني(ره) مي پردازد. هدف اين مقاله تجزيه و تحليل انديشه هاي امام خميني(ره) درخصوص انقلاب اسلامي ايران و ترسيم مدل آن است. باتوجه به اينكه امام خميني(ره) داراي شخصيت منحصر به فرد وسازنده نظريه وايديولوژي انقلاب اسلامي بوده اند، همچنين رهبري بسيج گر و مديري توانا در همه عرصه ها محسوب مي شدند، بررسي نظريه انقلاب اسلامي ايشان، ساختن مدل آن و در حقيقت نظريه پردازي بومي اهميت و ضرورت تحقيق را نشان مي دهد. روش گردآوري اطلاعات در اين مقاله، روش كيفي از نوع تحليل اسنادي و ابزار گردآوري، متن خواني و فيش برداري است. منبع اصلي در اين مقاله صحيفه امام(ره) است. ابتدا مباني نظري و بحث هاي معرفت شناسي اجتماعي و هستي شناسي بررسي مي شود و سپس بر اين مبنا بحث-هاي بعدي يعني علل معطوف به ساختارهاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و علل معطوف به كارگزاران (رهبري و توده ها) ارزيابي مي شود. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه امام خميني(ره) در قسمت معرفت شناسي اجتماعي درباره مسايل مرتبط با شناخت از جهان اجتماعي و در هستي شناسي اجتماعي درباره ي چيزهاي كه بايد شناخته شود و موضوع و متعلق به شناخت اجتماعي هستند (يعني جامعه و انسان) بحث مي كنند. امام خميني(ره) معتقدندكه ساختارهاي اساسي جامعه كه شامل ساختارهاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي است، با تغيير و تحولاتي كه در آن ها صورت گرفته، تاثيرات بسزايي در برپايي قيام مردمي داشتند. در ديدگاه ايشان عامل اساسي و بنيادين در اصلاح جامعه، فرهنگ و اصلاح فرهنگي جامعه است. همچنين علاوه بر ساختارها، عوامل كارگزاري شامل رهبران و توده هاي مردم از ديدگاه امام خميني(ره) بررسي شده و در پايان تلاش شده مدل موردنظري ايشان در باره انقلاب اسلامي ترسيم شود.

The present article tries to reconstruct and infer the theory of Islamic Revolution from Imam Khomeini’s thought as a supreme leader of Islamic Revolution. Considering that Imam has a unique personality and he was the constructor of theory and ideology of Islamic revolution, review of his Islamic Revolution theory, constructing its theoretical model, and in fact local theorizing of Islamic Revolution is very important and necessary. The method of this research is qualitative and of a documentary research kind and the data gathering technique is reading texts and taking notes. The main source of this article is Imam’s Sahifeh. Therefore attempts have been made to draw the theoretical model of revolution, by studying the Imam’s Sahifeh and other works related to the revolution issues in Imam’s thought. Research findings indicates that two categories of causal variables are identifiable in structural and actors levels: 1- Basic structures of society, including cultural, social and political, with changes that have taken place within them, have an influential impact on making popular uprisings. 2- moreover, in addition to structures, agent factors including leaders and especially masses have an influential role in the victory of the Islamic Revolution. In other word, structural causes including westernized cultural structure, authoritarian structure of state, and dependent economic structures, in conjuncture with agency causes like revolutionary leaders programs and popular participation, have an influential role on the victory of the revolution and the overthrow of the Shahʹs regime. Regarding that the purpose of the revolution theory in this article is a coherent set of causes, processes and procedures statements, thus the period that ends to 1977 is studied and the post revolutionary outcomes like state-building process can not be investigated.