اثر شوري خاك و آب بر رشد و عملكرد چند ژنوتيپ گندم نان

The effect of soil and water salinity on the growth and yield of different wheat genotypes

به منظور بررسي تاثير شوري آب و خاك بر رشد و عملكرد ژنوتيپ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ هاي گندم نان شامل رقم هاي فلات، بزوستايا، مهدوي، روشن، گاسپارد، گاسكوژن، سايونز، چمران، الوند، قدس، مرودشت، الموت، كراس اروند، كراس شاهي، و لاين هاي 4211*, 4211، 4213، 4209 و 17 M.V. طرحي در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در دو مكان، مكان 1 (فيض آباد) با شوري آب آبياري 4 ? و مكان 2 (داغستاني) با شوري آب 8- 6 دسي‍‌‌‌ زيمنس برمتر و در سه تكرار به مدت دو سال زراعي (79-1378 و 80-1379) در اراضي شور دشت سيلابي نيشابور اجرا شد. نتايج تجزيه مركب دوساله نشان داد كه در دو مكان اجراي آزمايش اثر سال و اثر ژنوتيپ بر صفت‌هاي عملكرد دانه، عملكرد كاه و عملكرد بيولوژيك معني دار (01/0 < P) بود. در مكان 1، لاين * 4211 بالاترين عملكرد دانه را به مقدار 4167 كيلوگرم در هكتار توليد كرد و رقم روشن با توليد 7833 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد كاه را داشت. بالاترين عملكرد بيولوژيك نيز به مقدار 11780 كيلوگرم در هكتار مربوط به رقم روشن بود. رقم فلات با توليد 2650 كيلوگرم دانه در هكتار، رقم سايونز با 4850 كيلوگرم كاه در هكتار و رقم فلات با عملكرد بيولوژيك 7817 كيلوگرم در هكتار به ترتيب كمترين عملكردهاي دانه، كاه و بيولوژيك را داشتند. نتايج نشان داد كه افزايش شوري باعث كاهش عملكرد دانه و كاه گرديد، ولي در مقايسه با دانه، كاهش عملكرد كاه كمتر بود. در مكان 2 بيشترين عملكردهاي دانه، كاه و بيولوژيك را رقم روشن به ترتيب 3867، 7983 و 11850 كيلوگرم در هكتار توليد نمود. كمترين عملكردهاي دانه، كاه و بيولوژيك به مقدار 1567، 2983 و 4550 كيلوگرم در هكتار مربوط به رقم كراس اروند بود. باتوجه به اين نتايج به نظر مي رسد رقم‌هاي روشن، سايونز و لاين 4213 به شوري متحمل تر بوده و از نظر عملكرد دانه بر ساير ژنوتيپ ها برتري داشتند، هر چند رقم هاي روشن، كراس شاهي و الوند در اين شرايط سه ژنوتيپ برتر در توليد كاه بودند و تنوع ژنتيكي از نظر تحمل به شوري در اين رقم ها و لاين ها وجود دارد.

Salinity is a major environmental stress that drastically affects plant growth and productivity. To achieve optimal crop production in saline regions, the most appropriate, logical choice is growing salt-tolerant varieties best suited for these regions. A two year field study was conducted at two locations on saline soils of Nishabour to investigate the effect of salinity on growth and yield of 20 wheat (Triticum aestivum.L) genotypes. Two salinity levels were imposed on two silt loam soils by irrigating with saline waters. Electerical conductivities of applied waters were 4 and 6-8 d Sm-1. The experimental design was a randomized complete block with three replications. The studied genotypes were Rowshan, Siossons, Falat, 4213, Qods, 4211*, Bezostaya, 4211, Alvand, Gaspard, Cross Shahi, Gaskogn, Marvdasht, Mahdavi, M.V.17, Hirmand, Alamoot, 4209, Cross Arvand and Chamran. Results of combined analysis of variances showed that the effect of year and genotype on grain, straw and biological yields were significant (P < 0.01). In site 1, grain yield of line 4211* as a highest yield was 4167 kg ha-1. Rowshan cultivar had the highest straw and biological yields equal to 7833 and 11780 kgha-1 respectively. The lowest grain yield belongned to Falat cultivar (2650 kgha-1). Siossens cultivar had the lowest straw yield (4850 kgha-1).Generally, increase of salinity decreased grain and straw yields but straw yields reduction was less than grain yields. In site 2, Rowshan cultivar had the highest grain, straw and biological yields equal to 3867, 7893 and 11850 kgha-1 respectively. Lowest yields of grain (1567kgha-1), straw (2983kgha-1) and biological (4550kgha-1) yields belonged to Cross Arvand cultivar. According to obtained grain yield it seems that Rowshan and Siossons cultivars and line 4213 in comparison with other cultivars were preferable genotypes in saline condition. Rowshan, Cross Shahi and Alvand were superior cultivars evaluated for straw production in saline condition respectively .There is genetic variation for salinity tolerance in studied wheat cultivars and lines.