تجزيه عنصري خاك باستاني دوره مس ـ سنگي تپه زاغه براي شناسايي مكان هاي فعاليت‌هاي ويژه

Chemical Analysis of Tepe Zaghe Anthropogenic Soils to Identify Particular Activity Areas

بررسي هاي انجام شده درباره خاك محوطه هاي باستاني نشان مي دهد كه استقرار و سكونت انسان در يك ناحيه خاص، به سبب توليد دورريزها، فضولات، زباله هاي خانگي و صنعتي و موارد متعدد ديگر، باعث افزايش برخي عناصر خاك نظير فسفر، منيزيم، كلسيم و پتاسيم مي شود. تحقيق حاضر، به بررسي و شناسايي مكان برخي فعاليت هاي ويژه در دوره مس ـ سنگي تپه زاغه مي پردازد. در اين تحقيق، نمونه هاي خاك به صورت طبقه بندي شده از لايه هاي مختلف استقراري تپه زاغه برداشت شده است. براي تجزيه عنصري نمونه ها از دستگاه «XRF» و براي طبقه بندي عناصر از روش هاي چندمتغيري آماري استفاده شد. از طريق مقايسه غلظت عناصر نمونه هاي به دست آمده از نقاط مختلف اين تپه با نمونه هاي كنترل يا شاهد كه از نقاطي خارج از همين تپه برداشت شد، مكان برخي از فعاليت هاي ويژه مانند پخت سفال، فرآوري مواد غذايي و ديگر فعاليت هاي صنعتي و خانگي در زاغه شناسايي و يا تاييد شد. تحقيقات پيشين صورت گرفته در دوره مس ـ سنگي تپه زاغه نشان داده است كه مردمان جامعه زاغه در اين زمان مراحلي از پيشرفت و توسعه اقتصادي و اجتماعي را تجربه كرده-اند. به طوري كه اين بعد از توسعه را در تخصصي‌تر شدن حرفه هاي توليدي اين جامعه به خوبي مي‌توان دريافت. درك فرايند شروع فعاليت هاي متنوع توليدي تخصصي در جوامع مس ـ سنگي، پذيرش نظريات مربوط به تغييرات اجتماعي و اقتصادي شگرف از دوره نوسنگي به مس ـ سنگي را به دنبال دارد

Archaeological investigations on the soil of archaeological sites indicates that human settlement and residence in a particular area, may lead to enrichment of certain elements such as phosphorus, magnesium, calcium and potassium, due to the production of rubbish, waste, domestic and industrial waste and many other cases. Investigation the range of elements in the soils, make it possible to identify different types of activities that have been carried out in the ancient times. In this research we selected Tape Zaghe to evaluate and identify some particular places in this mound during the Chalcolithic period. Through a field survey classified soil samples have been extracted from different layers of its settlement. For elemental analysis of samples we used «XRF» method and for the classification of elements, multivariate statistical methods were performed. The analysis of samples showed high concentration of some elements in the different parts of the Zaghe site. By comparing elemental concentrations of the samples as well as control samples that were taken from the different parts of the mound, we could identify the places that some special activities for example cooking of pottery, food preparation and consumption and burial practice were accomplished. Finding out the process of starting various specialized production activities in Chalcolithic society of Zaghe would lead to the proposition that the deep social and economic changes occurred in Zaghe from Neolithic to Chalcolithic as the particular activity places of Chalcolithic Zaghe indicated.