بررسي كيفيت شيميايي منابع آب شرب زيرزميني دشت شيراز با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)

Chemical quality assessment of Shiraz plain’s groundwater as a drinking water resource using Geographical Information System (GIS)

زمينه: آب‌هاي زيرزميني، منبع اصلي تامين آب شرب شهر شيراز را تشكيل مي‌دهند. هدف از انجام اين مطالعه بررسي كيفيت منابع آب شرب زيرزميني شهر شيراز، تعيين پراكندگي مكاني شاخص‌هاي كيفي و تهيه نقشه‌هاي كيفي آب‌هاي زيرزميني در منطقه مورد مطالعه بود. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق 110 نمونه آب از 55 حلقه چاه در دو فصل پر بارش و كم بارش برداشته شد و مورد آزمايش قرار گرفت. شاخص‌هاي كيفي شيميايي مورد مطالعه شاملpH ، كل جامدات محلول، كلرايد، سولفات، سديم، سختي و نيترات بود كه مطابق با روش‌هاي كتاب استاندارد متد مورد آزمايش قرار گرفتند. از نرم‌افزار Arcview GIS ويرايش 3/9 و روش درون‌يابي جهت تهيه نقشه كيفي آب‌هاي زيرزميني منطقه مورد مطالعه استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد ميزان pHآب تمام مناطق در محدوده مطلوب 7 تا 5/8 بود. غلظت سولفات آب اكثر چاه‌ها در حد مطلوب قرار داشت. بر اساس نقشه پهنه‌بندي، آب‌هاي زيرزميني همه نقاط دشت شيراز در دسته بسيار سخت طبقه‌بندي مي‌شدند. همچنين بيشترين غلظت نيترات در بخش جنوب شرقي و مركزي اين دشت مشاهده شد. نتيجه‌گيري: نقشه كيفي نهايي آب‌هاي زيرزميني مشخص نمود كيفيت آب‌هاي زيرزميني از غرب دشت شيراز به طرف شرق در حال كاهش است. 6/4 درصد آب‌هاي زيرزميني منطقه مورد مطالعه داراي كيفيت مطلوب، 9/7 درصد كيفيت خوب، 7/27 درصد كيفيت متوسط، 4/48 درصد كيفيت متوسط تا ضعيف و 3/11 درصد (كه در بخش جنوب شرقي دشت واقع شده است) داراي پايين‌ترين كيفيت بوده است.

Background: Groundwater is the main source of drinking water in Shiraz city. The objective of this study was to investigation of Shiraz city groundwater’s quality, evaluation of spatial distribution of groundwater quality indexes and provision of groundwater quality maps in the selected area. Material and Methods: In this study, 110 samples from 55 wells in the rainy and dry seasons were taken and analyzed. The water quality indexes consisted of pH, total dissolved solids (TDS), chloride, sulfate, sodium, hardness, and nitrate were measured based on the standard methods for the examination of water and wastewater book. Arcview GIS 9.3 software and an interpolation technique were used for determining the water quality maps of this area. Results: Result showed that pH values of groundwater were at pleasure range and variable in 7 to 8.5. Sulfate concentration in the most of wells was justified in desirable limits. According to the zoning maps of groundwater, hardness was very high in all of parts of the Shiraz plain. Also, the highest nitrate concentration observed in the southeast and central of this plain. Conclusion: Final qualitative map of groundwater indicated that the quality of this water was decreased from east to west of this plain. The quality of groundwater in this area were classified, 4.6% in desirable level, 7.9% in suitable level, 27.7% in medium level, 48.4% in medium to poor level and 11.3% (which was located at southwest of the plain) in lowest level.