رابطه طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه و حالات فراشناختي در دانش‌آموزان دختر و پسر

Relationship between early maladaptive schemas and meta-cognitive states in girls and boys studentes

در ديدگاه شناختي طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه از بنيادي‌ترين مولفه‌هاي شناختي محسوب شده، حتي گاهي اوقات پيش از آنكه كودك زبان را بياموزد، شكل مي‌گيرد (طرحواره‌هاي پيش‌ كلامي) و اغلب نفوذ خود را بر سيستم پردازش اطلاعات در زير آستانه هوشياري اعمال مي‌كند و حالتي خودآيند دارد. اين ارتباط به حدي است كه درمانگران معتقدند در زمان فعال شدن طرحواره‌هاي ناسازگار، فنون فراشناختي مي‌تواند با آنها مقابله كند و فرد ياد مي‌گيرد با بحث و استدلال شناختي با حالات هيجاني خود مقابله كرده، از تحريف اطلاعات محيط توسط طرحواره‌ها جلوگيري كند. مطالعه حاضر به دنبال بررسي ارتباط بين انواع طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه و حالات فراشناختي است. هدف از انجام اين مطالعه، بررسي رابطه بين طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه و حالات فراشناختي در دانش‌آموزان مقطع سوم راهنمايي و دبيرستان شهر اصفهان و مقايسه آن در دختران و پسران بود. در اين راستا، از جامعه آماري دانش‌آموزان مقطع سوم راهنمايي و اول و دوم دبيرستان شهر اصفهان، تعداد 100 دانش‌آموز (50 دختر و 50 پسر) با دامنه سني 14 تا 18 سال به روش تصادفي انتخاب شدند و پرسشنامه فراشناخت حالتي دانش‌آموزان (اونيل و عابدي، 1996) و پرسشنامه طرحواره‌هاي يانگ (فرم 205 ماده‌اي، 2007) راتكميل نمودند. تحليل يافته‌ها نشان داد كه نمره كل طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه رابطه منفي و معناداري (05/0 > P، 22/0-= R) با نمره كل مولفه‌هاي فراشناختي دانش‌آموزان دارد. تحليل رگرسيون چند متغيره به تفكيك خرده مقياس‌هاي طرحواره‌ها نشان داد كه از بين 16 طرحواره موجود، طرحواره‌هاي شكست (004/0 > P، 40/0-= R) در دختران و بازداري هيجاني (002/0 > P، 42/0-= R) در پسران، همبستگي معناداري با نمره كل فراشناخت دارد. بر اساس يافته‌هاي فوق به نظر مي‌رسد كه دانش‌آموزان دختر با فعال شدن طرحواره‌ي شكست كه منجر به باور فرد به شكست خورده بودن و گريز ناپذير بودن شكست در فرد منجر مي‌شود و نيز پسراني كه از فعال شدن طرحواره بازداري هيجاني كه به موجب آن فرد به بازداري افراطي از اعمال و احساسات به منظور اجتناب از طرد و احساس شرمندگي مي‌پردازد، رنج مي‌برند، با نقص بيشتر در فرايندهاي فراشناختي روبه‌رو‌خواهند بود.

Cognitive theories believe that early maladaptive schemas are oldest cognitive components and even sometimes happen before child’s language learning, and most of the times, apply their effect on the information processing under consciousness threshold and have an automatic mode. The aim of this study was to identify the relation between meta-cognitive components and different kinds of maladaptive schemas in high school and guidance school students of Isfahan. The sample of this study consisted of third grade students of guidance school, and first and second grades of high school students of Isfahan. 100 students (50 girls and 50 boys) in the age range of 14-18 were randomly chosen and were asked to fill out the meta-cognitive questionnaire and Young questionnaire. The analysis of data showed that the total scores of maladaptive schemas had a negative and significant relation with the scores of meta-cognitive states (R= -0.22 and p < 0.05). Multivariable regression analysis showed that among 16 available schemas, failure (R= -0.40, p < 0.004), and emotional inhibition, (R= - 0.42, P < 0.002) in the boys, showed significant correlations with the total scores of meta-cognitive states. According to the findings, it seems that, the activation of failure schema in the girls, leads to the belief of being a failure and inevitability of failure, and the boys suffering from activation of emotional inhibition by which they extremely inhibit their emotion and action, in order to avoid the feelings of rejection and shame, are faced with deficits in meta-cognitive processing and have more cognitive and emotional distress during learning process.