بررسي وضعيت تنش در محدوده پهنه گسلي سياه چشمه- خوي (شمال باختر ايران) و ‏استفاده از روش تحليل جدايش تنش‌ها در جدايش تنش‌هاي نوزمين‌ساخت از تنش‌هاي ‏ديرين

Stress State Study of Siah Cheshmeh-Khoy Fault Zone (NW-Iran) and ‎Using Stress Separation Method in Separation of Neotectonic Stresses from Paleostresses

محدوده مورد مطالعه در اين پژوهش، در شمال باختري ايران و در استان آذربايجان غربي قرار دارد و شهر خوي به عنوان بزرگ‌ترين منطقه مسكوني در حاشيه جنوب خاوري منطقه ياد ‏شده قرار گرفته است. در اين پژوهش وضعيت رژيم تنش در محدوده گسل سياه چشمه- خوي، بر پايه روش تحليل وارون، بر مبناي داده هاي سازوكار كانوني زلزله ها و‎ ‎داده هاي ‏صحرايي لغزش گسل هاي فعال بررسي شده است كه متوسط رژيم تنش حاكم را تنش امتداد لغز با روند‏‎ NW-SE ‎‏ به‌دست داده است. نتايج اين مطالعه نشان داد كه تنش‌هاي متوسط ‏به‎‏‌دست آمده براي داده‌هاي لرزه‌اي و داده‌هاي صحرايي اختلاف دارند كه مربوط به عملكرد تنش‌هاي چندگانه در اين ناحيه است. اما انجام تحليل جداسازي تنش‌ها با به‌وجود آوردن ‏امكان شناسايي تنش‌هاي چندگانه انطباق قابل قبول دو مورد ياد‌شده را با هم نشان داده است به گونه‌اي كه مقايسه نتايج تحليل جداسازي تنش‌ها براي داده‌هاي صحرايي و لرزه‌اي نشان ‏داد كه رژيم تنش اول و دوم هر دو به طور كامل با يكديگر همخوان هستند. همچنين مقايسه نتايج حاصل در اين پژوهش در ارتباط با رژيم‌هاي تنش تحليل شده از داده‌هاي لرزه‌اي ‏همراه با داده‌هاي صحرايي نشان داده است كه رژيم تنش دوم وسوم به‌دست آمده، تنش‌هاي نوزمين‌ساختي حاكم بر اين گسل هستند. تنش چهارم نيز با توجه به اين كه در تحليل ‏داده‌هاي لرزه‌اي ظاهر شده است يك تنش نوزمين‌ساختي است ولي احتمالا" تنها در بخش‌هاي ژرفايي وگسل‌هاي پي‌سنگي عمل مي‌كند كه آثار آن در گسل‌هاي اندازه‌گيري شده در ‏سطح زمين ديده نمي شود. اما رژيم تنش اول به‌دست آمده از تحليل همزمان داده‌هاي لرزه‌اي و صحرايي احتمالا رژيم تنش ديريني است كه در تحليل داده‌هاي لرزه‌اي ديده نشده است. ‏مقايسه نتايج به‌دست آمده از بازسازي رژيم‌هاي تنش در اين پژوهش با نتايج بررسي ديگر پژوهشگران در اين محدوده و به ويژه با نتايج اندازه گيري‌هاي ژيودزي با ‏GPS‏ همخواني ‏خوبي نشان مي‌دهد.‏

In the present study, the state of stress in SiahCheshme-Khoy fault zone area in the North-West of Iran has been analyzed based on the ‎systematic inversion of focal mechanisms of earthquakes, and fault slip data, to characterise the stress regime controlling‎‏ ‏of most faults and ‎earthquakes in this area. The calculated average stress regime in this area indicates major NW-SE trending compression which dominates ‎stress regime in strike slip mode with an intermediate stress axis, ?2, close to vertical. Reconstructed stress has shown that average ‎seismotectonic stress and average stress obtained from fault slip data do not have consistency due to of the multi stress regimes in this fault ‎zone. Nonetheless stress separation analysis results for fault slip data and earthquake data have good consistency and their first and second ‎analyzed stress regimes have the same trend. Also comparison between the results of the stress separation analysis between fault slip data ‎and earthquake data, has shown that the second and third stress regime of this analysis are neotectonic stresses that controlling this fault zone ‎movements. The forth stress regime also is a neostress regime that has been shown in seismotectonic stress separation analysis also, but it ‎seems related to the deep faults. The first stress regime that have resulted from stress separation analysis of both field and earthquake data, it ‎seems a paleostress regime which is not shown in seismic data analysis. Also reconstructed stresses in this study, have good consistency with ‎the latest studies in this area especially with geodetic studies.‎