جوان ترين فعاليت آذرآواري درآتشفشان دماوند، نمونه‌اي از يك فوران ساب‌پليني با ارتفاع ‏ستون فوران در استراتوسفر

The Youngest Pyroclastic Activity of Damavand Volcano, An Example of ‎Sub-Pillinian Eruption with Stratospheric Level of Volcanic Plum ‎

آتشفشان لايه‌اي(استراتوولكان) دماوند در طول فعاليتش به‌طور متناوب فوران هاي انفجاري پر قدرت داشته است و مواد حاصل از آن به‌گونه هايي متفاوت نهشته شده اند. بيشترين نهشته ‏هاي آذرآواري ريزشي و جرياني دماوند عموما در خاور دماوند ديده مي شوند و گاه تا فاصله 20 كيلومتري از قله در معرض نمايش هستند. مهم‌ترين دليل گسترش بيشتر مواد آذرآواري ‏در خاور دماوند اين است كه به هنگام فوران انفجاري اين آتشفشان محور پراكنش تفرا به سوي خاور بوده است. بجز نهشته هايي كه به فراواني در دامنه هاي خاوري يافت مي شوند، ‏نهشته هاي ريزشي پاميس جوان ديگري در بخش هاي باختري دماوند يافت شد كه شامل نهشته هاي نازك‌لايه پاميس هاي ريزشي تحكيم نيافته دور از منشا ‌‌‌‌‌‏‎(Distlas)‎‏ با جورشدگي خوب ‏و نهشته هاي ستبر جوش‌خورده نزديك منشا ‏‎(Proximals) ‎‏ همراه با فيامه هاست كه در محلي به نام كرم‌پشته و در بخش پايين مخروط شيب دار دماوند و در ديواره دره راوين رخنمون و با ‏رنگ صورتي تا نارنجي كم رنگ نمود دارند. براي بررسي علت پراكندگي تفراي جوان در بخش باختري، داده هاي باد در سطوح استاندارد ميان سال هاي 1995 تا 2010 مطالعه و تجزيه ‏و تحليل شد. سوي جريان باد در بالاي آتشفشان دماوند در تروپوسفر و استراتوسفر و در فصول سرد سال همواره باختري است بنابراين محور پراكنش تفرا هميشه به‌سوي خاور خواهد بود ‏كه خود توجيه كننده حجم عظيمي از نهشته هاي ريزشي دماوند در بخش هاي خاوري اين آتشفشان است. برسي داده هاي باد در استراتوسفر، روندي متفاوت نسبت به تروپوسفر نشان ‏مي‌دهد. جهت و سرعت باد در استراتوسفر نسبت به تروپوسفر در فصول مختلف سال متفاوت است. در ماه هاي گرم سال سوي وزش باد در ارتفاع ميان 14 تا 19 هزار متري با يك تغيير ‏كاملا مشخص از سوي باختري به خاوري تغيير مي كند. تغيير جهت و سرعت باد در استراتوسفر و در فصول گرم سال وجود نهشته هاي آذرآواري ريزشي در باختر دماوند و در دره كرم ‏پشته را توجيه مي كند. بنابراين گسترش تفرا در يك فوران انفجاري آتي در دماوند وابسته به ارتفاع ستون برآمده از فوران و زمان رخداد آن (فصل گرم يا سرد سال) خواهد بود.‏

Damavand is a stratovolcano and has power full explosive eruptions during its activity. Pyroclastic products in Damavand volcano has been ‎mostly deposited as pyroclastic fall and flow deposits. Pyroclastic fall deposits in some locality extending up to 20 km from the summit. ‎Damavand pyroclastic deposits cover much of the eastern and southern flanks of the volcano suggested that during the eruption, tephra ‎dispersal axes was toward to the east. There are a major young pumice deposits, named as Karam Poshteh pumices, are identified and ‎consists of a coarse-grained pumice fall deposit with proximal welded facies dispersed to the west, but lacks pyroclastic flow deposits with ‎provisional ages in the interval > 7.3 ka and < 25 ka.This young pumice fall deposit is distributed over much of the western and south-western ‎flanks and is located at the foot of the steep Damavand cone at the mouth of a ravine where the proximal welded facies is well exposed on ‎the ravine walls. The deposit can be divided into thin more distal unconsolidated pumice fall deposits and think proximal welded pumice fall ‎deposits. Karam poshteh deposits also consist of welded beds of pale pink pumice with minor cross-layered ash beds. Atmospheric ‎information, in particular wind data, is crucial in order to perform tephra dispersal simulations. Tephra transport and sedimentation is ‎controlled by wind in the atmosphere and is a function of wind velocity and provenance for tropospheric and stratospheric levels. Mehrabad ‎meteorological station is supplied wind data at different altitudes. We apply and intemperate wind data between 1995 to 2010 at Damavand ‎volcano to understand regional distribution of tephra fall. Westerly winds are persistent during winter and summer time at troposphere. The ‎most prominent features in the stratospheric circulation are a westerly jet in the winter hemisphere and low velocity easterly jet in the ‎summer hemisphere. Easterly jet in the summer implies that Westward transport of tephra in Karam poshteh. ‎