برآورد تابع‌هاي تقاضاي محصولات كشاورزي ايران با استفاده از روش برنامه‏ريزي رياضي (كاربرد روش بيش‌ترين بي نظمي)

Estimation of iran agricultural products demand functions using mathematical programming (Application of maximum entropy method)

توابع تقاضاي 35 محصول عمده‌ي كشاورزي، در قالب 14 گروهِ كالايي در سطح كشور برآورد، و كشش قيمتي خودي و متقاطع تقاضا براي اين گروه از كالاها محاسبه شد. داده هاي مورد نياز از ميانگين قيمت و تجميع داده هاي مربوط به اندازه‌ي مصرف محصولات كشاورزي ايران در سال 1387 به دست آمد. نتايج نشان داد كه مقدار تقاضاي بيش‌تر گروه ها نسبت به تغييرات قيمت كم‌كشش است. از سوي ديگر، چون اين مدل بزرگ‌ترين بخش از محصولات كشاورزي است، با يك مدل تعادل در بخش كشاورزي هم‌‌سان است. بر اين اساس، تغيير در اندازه‌ي مصرف هر گروه كالا بايد بر اندازه‌ي مصرف ديگر گروه ها اثر داشته باشد. بنابراين، علامت بيش‌تر كشش هاي متقاطع مثبت شده است، و اين گوياي رابطه‌ي جانشيني ميان بيش‌تر گروه هاي كالايي است. به ديگر سخن، مصرف كنندگان با كاهش اندازه‌ي يك گروه كالاي كشاورزي در سبد مصرفي خود، محصولات گروه هاي ديگر را جاي‌گزين آن مي نمايند. مقايسه‌ي نتايج به دست آمده در اين تحقيق با نتايج بررسي‌هاي پيشين در ايران، استفاده از روش بيش‌ترين بي نظمي براي برآورد توابع را به عنوان گزينه يي مناسب در كنار روش‏هاي اقتصاد سنجي جاي مي دهد. به ويژه در هنگامي كه داده هاي كافي در دست نيست، و يا جمع آوري داده هاي آماري كافي به صرف وقت و هزينه‌ي فراوان نياز دارد.

Application of Generalized Maximum Entropy (GME) as a procedure in demand function estimation was the main purpose of this study. The demand functions of 35 major agricultural products were estimated in the form of 14 commodity groups. The own and cross demand price elasticities were calculated for these groups. Required data were obtained from average prices and aggregated consumption quantities of Iran agricultural products in 2008. Results showed that demand quantities of the most commodity groups are less elastic to price changes. On the other hand, since the model includes the major part of agricultural products, it is similar to an agricultural sector equilibrium model. Therefore, a change in consumption amount of each commodity group should affect consumption amount of other groups. Consequently, the signs of majority of cross elasticities were positive, which shows substitution relation among commodity groups. In other words, by decreasing the amount of one commodity group in consumption basket, people substitute commodity of other groups. Comparing the results of the current study with previous studies in Iran upholds maximum entropy method as a suitable alternative for econometrics methods for estimation functions, especially when sufficient data is not available or collecting sufficient data needs much time and costs.