اثر محلول‌پاشي عناصر كم مصرف منگنز، روي و بور در مراحل مختلف رشدي بر خصوصيات كمّي ارقام گندم ديم

Effect of manganese, zinc and boron micronutrients foliar application at different growth stages on quantitative characteristics of rainfed wheat cultivars

به منظور مطالعه اثرات محلول‌پاشي عناصر كم‌ مصرف منگنز، روي و بور بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم ديم، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم (مراغه) به مدت يك سال زراعي (1388-1387) اجرا شد. ارقام آذر2 و هُما در كرت هاي اصلي، زمان محلول‌پاشي در سه مرحله پنجه‌زني (GS32)، ساقه رفتن (GS37) و ظهور برگ پرچم (GS64) در كرت‌هاي فرعي و محلول‌پاشي عناصر كم‌مصرف (شاهد، آب خالص، سولفات منگنز به غلظت هفت در هزار، سولفات روي به غلظت پنج در هزار و اسيد بوريك به غلظت سه در هزار) در كرت‌هاي فرعي در فرعي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر محلول‌پاشي عناصر كم‌مصرف بر عملكرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح و وزن خشك برگ پرچم، شاخص برداشت، وزن تر برگ پرچم و وزن آب بافت معني‌دار بود. نتايج مقايسه ميانگين عملكرد دانه نشان داد كه بيشترين مقدار اين صفت به ميزان 1418 كيلوگرم در هكتار از تيمار اسيد بوريك سه در هزار و كمترين آن به ميزان 1285 كيلوگرم در هكتار از آب خالص به دست آمد. مطابق اين نتايج محلول‌پاشي سولفات منگنز هفت در هزار و سولفات روي پنج در هزار اثر معني داري در افزايش عملكرد دانه گندم ديم نداشت. بيشترين تعداد سنبله در واحد سطح از محلول‌پاشي سولفات منگنز هفت در هزار و بيشترين ميزان وزن‎تر و خشك برگ پرچم از اسد بوريك سه در هزار حاصل گرديد. مناسب‌ترين مرحله براي محلول‌پاشي، مرحله پنجه‌زني بود كه بيشترين عملكرد دانه (1630 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. رقم آذر2، از لحاظ عملكرد بيولوژيك و دانه به‎ترتيب به ميزان 32 درصد (1650 كيلوگرم در هكتار) و 36 درصد (648 كيلوگرم در هكتار) برتر از رقم‎ هما بود.

In order to evaluate the effects of foliar application of manganese, zinc and boron on grain quality and quantity characteristics of dryland wheat, a split-split plot experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications. Experiment was carried out in Dryland Agricultural Research Station in Maragheh region, northwest Iran during 2008-2009. Wheat cultivars (Azar2 and Homa) were planted in main plots. Foliar application time in three stages of tillering (GS32), stem elongation (GS37) and flag leaf emerging (GS64) and foliar application of micronutrients (control, pure water, 35g.ha-1 manganese sulfate, 25 g.ha-1 zinc sulfate and 15 g.ha-1 boric acid) were also allocated to subplots and sub-subplots, respectively. Results showed that foliar application of microelements significantly affected grain yield, spike number per area unit, dry weight and fresh weight of flag leaf and harvest index. According to the results, application of 35 g.ha-1 manganese sulfate and 25 g.ha-1 zinc sulfates had non significant effect on grain yield. Application of 15 g.ha-1 boric acid resulted in the highest yield (1418 kg. ha-1), dry weight and fresh weight of flag leaf. The highest number of spikes per m2 was observed with application of 35 g.ha-1 manganese sulfate. According to these results, tillering stage (GS32) was the best stage for foliar application of micronutrients that produced the highest yield (1630 g.ha-1). Azar2 was better cultivar and produced 32 and 36 percent higer biological and grain yield in comparison to Homa cultivar, respectively.