تحليل حقوقي اتانازي در لايحه‌ي قانون مجازات اسلامي 1390

A legal analysis of euthanasia in the Islamic criminal code of 2011

اتانازي يا مرگ از روي ترحم يكي از مسايل جديد و چالش برانگيز در حوزه‌ي حقوق پزشكي است. مقاله‌ي حاضر با توجه به قانون مجازات 1390 اثبات مي‌كند كه در ميان انواع اتانازي «اتانازي فعال و غيرداوطلبانه» با احراز شرايط قتل عمد، به‌موجب بند «الف» ماده‌ي 291 قانون مزبور مجازات قصاص را به همراه دارد. اما «اتانازي فعال و داوطلبانه» بر مبناي رضايت مجني‌عليه قتل عمد نبوده و به‌موجب ماده‌ي 366 مجازات كم‌تري نيز درپي خواهد داشت. در مقابل اتانازي «غيرفعال» كه عموماً عنصر مادي آن با ترك فعل مسبوق به قانون يا قرارداد همراه است، مشمول ماده‌ي 296 اين قانون و ماده‌واحده خودداري از كمك به مصدومين مي‌شود. مگر اين‌كه به‌موجب فعل مثبت مادي واقع شود، كه هم چون موارد گذشته از مصاديق بند «الف» ماده‌ي 291 خواهد بود. در پايان نيز پيشنهاد مي‌شود؛ قانون‌گذار با رويكردي جديد و عنواني مستقل قتل از روي ترحم را جرم‌انگاري كرده و باتوجه به مباني انصاف و عدالت، مجازات كم‌تري را براي اين مجرمان نسبت به قاتلان با انگيزه شرارت مدنظر قرار دهد.

Euthanasia or mercy killing is a new and challenging topic in medical law. This article examines all types of euthanasia based on the Islamic criminal code of 2011, and demonstrates that active and involuntary euthanasia is murder if conditions exist; the basis for active and voluntary euthanasia, however, is the victim’s consent, so the penalty is less. As the physical element of inactive euthanasia is omission, clause 296 of the criminal code and clause 2 of the penal code on refusing to help the wounded apply. Lastly, it is suggested that legislators criminalize euthanasia with a new approach and independent title, and consider principles of justice to determine less punishment for this type of killing compared to murder with malice aforethought.