مباني نظري (اخلاقي، فلسفي و فقهي) امتناع از درمان

Theoretical foundations of treatment refusal: ethical, philosophical and jurisprudential aspects

امتناع بيمار از درمان، از نتايج منطقي اخذ رضايت از بيمار است و از حقوق بيمار به‌شمار مي‌رود، ولي تن دادن به خواسته‌ي بيمار، مي‌تواند منجر به آسيب ديدن بيمار يا اطرافيان او و نيز خسارت به نظام سلامت شود. عمده‌ترين چالش‌هاي اخلاقي در زمينه ي امتناع بيماران داراي ظرفيت رخ مي‌دهد. اين مقاله با بررسي كتب فقهي، فلسفي و اخلاق زيستي، به‌ويژه كتاب‌هاي مرجع، به مباحث نظري مرتبط به اين گروه پرداخته است كه شامل ديدگاه‌‌هاي فلاسفه‌ي اخلاق، متخصصان اخلاق زيستي و مباحث فقهي مرتبط با اين مساله است. اين ديدگاه‌ها گاهي بسيار متفاوت يا در تقابل با يكديگر است. بر اساس مكاتب فلسفي و اخلاقي مختلف، مواجهه‌ي ما با امتناع بيماران از درمان مي‌تواند طيف وسيعي را در بر بگيرد كه از رها كردن بيمار، در يك‌سو، تا درمان بيمار به هر قيمتي، حتي با اجبار يا با فريب در سوي ديگر متغير باشد. براساس مباني اسلامي، فرد حق آسيب‌رساندن به خود را ندارد، ولي به‌دليل حق و سلطه‌اي كه هر فرد بر بدن خود دارد، اين مساله‌ مجوز درمان اجباري به‌شمار نمي‌آيد، بلكه تنها درمانگر را ملزم مي‌كند كه براي منصرف كردن بيمار از تصميم خود در حد توان تلاش كند و از سوي ديگر، با بيمار در آسيب‌رساندن به خود مشاركت نكند و به‌ويژه در قطع درمان با بيمار همكاري نكند.

Patientʹs refusal of treatment is the rational consequence of informed consent and is considered among the patientʹs rights but can lead to patient harm or harm to others, or damage to the health care system. Major ethical challenges in the field of treatment refusal arise from capacitated patients. This paper mainly examines theoretical issues related to this group by reviewing books on jurisprudence, philosophy and bioethics, especially textbooks that include moral philosophersʹ perspectives, the views of experts in bioethics and jurisprudential considerations related to this issue. These views sometimes are very different or in conflict with each other. Based on different schools of philosophy or ethics, our encounters with patients who refuse treatment can range from abandoning patients on the one hand to treating them at any cost, even by coercion or deception on the other hand. According to Islamic perspectives, people have no right to harm themselves, but because of the authority that each person has on his or her body, this does not mean that compulsory treatment is permitted; it means that caregivers must try to persuade patients to accept treatment, and must not cooperate with them to harm themselves and to discontinue treatment specifically.