شواهد ساختاري و زمين‌ريخت‌شناختي گسل سياه‌كوه‎ ‎در شمال خاور ايران‏

Structural and Geomorphic Evidence along the Siah kuh Fault in NE Iran

شواهد زمين‌ريخت‌شناختي در راستاي گسل سياه‌كوه (شمال جاجرم) نشان مي‌دهند كه اين گسل در كواترنري فعاليت داشته است. گسلش در نهشته‌هاي كواترنري، آبراهه‌هاي كج شده و ‏جا به‌جا شده و مخروط‌افكنه‌هاي بريده شده از جمله اين شواهد هستند. اينها در كنار افراز گسل در نهشته‌هاي نيوژن و كواترنري همگي نشان از جنبش‌هاي جوان با سازوكار چيره ‏امتدادلغز چپ‌بر اين گسل به‌عنوان بخشي از سامانه گسلي چپ‌بر شاهرود دارند. با اين حال مشاهده مي‌شود كه در بخش‌هاي مختلف در راستاي گسل، سازندهاي مربوط به پاليوزوييك و ‏مزوزوييك در كنار سازندهاي نيوژن و جوان‌تر قرار گرفته‌اند. برخي از اين نهشته‌هاي كهن در نواحي فشاري در خم‌ها و پايانه شمال خاوري اين گسل رخنمون دارند. ولي برخي ديگر در ‏بخش‌هايي مشاهده مي‌شوند كه خم مشخصي وجود ندارد. از اين رو بايد سازوكار راندگي آنها را به سطح آورده باشد. با توجه به اين كه نقشه‌هاي مغناطيس هوايي نشان مي‌دهند كه ‏گسل سياه‌كوه بر يك خط‌واره پي‌سنگي منطبق است، وجود شواهد جا به‌جايي امتدادلغز چپ‌بر روي اين گسل مي‌تواند نشانه جوان‌ترين جنبش‌هاي اين گسل باشد. بنابراين گسل ‏سياه‌كوه يك گسل داراي جنبش راندگي است كه تغيير سازوكار آن و شكل‌گيري جنبش‌هاي چپ‌بر به‌سبب تغيير رژيم تنشي حاكم و يك سازمان‌دهي نو ناحيه‌اي در كواترنري روي ‏داده است. ‏

Geomorphic evidence along the Siah kuh fault (North of Jajarm) shows this fault has been active during Quaternary. Faulted Quaternary ‎deposits, deflected and offset streams and bisected alluvial fans are among such evidence. These together with fault scarps in Neogene and ‎Quaternary strata reveal young left-lateral motions on the Siah kuh fault as a part of the Shahrud fault system. However, there are Paleozoic ‎and Mesozoic Formations juxtaposed with Neogene and Quaternary deposits along the fault. Some of these old units have cropped out in ‎northeastern termination and bends along the fault, while others are observed where there is not a bend. Therefore, thrust faulting must have ‎brought them to the surface. Aeromagnetic maps show that Siah kuh fault coincides with an aeromagnetic lineament. Consequently, the ‎geomorphic features suggest only the youngest slips on the fault. Therefore, the Siah Kuh has been a thrust fault whose kinematics change ‎and initiation of left-lateral motions resulted from changes in stress regimes and a regional reorganization during Quaternary.‎