تاثير اندوده سطحي بر فرسايش بين شياري در شيب و شدت بارندگي مختلف در شرايط آزمايشگاهي

Effects of Surface Seal on Interrill Erodibility at Various Slopes and Rainfall Intensities under Laboratory Conditions

پيامدفرسايش بين شياري در هدر رفت خاك و عناصر غذايي به خصوص در اراضي كشاورزي بسيار قابل توجه است. از اين رو شناخت دقيق عوامل موثر بر آن ضروري است. يكي از اين عوامل اندوده سطحي است كه بيش تر در نواحي خشك و نيمه خشك رايج است.تحقيق حاضر به منظور بررسي اثر اندوده سطحي بر فرسايش‌پذيري بين‌شياري (Ki) صورت گرفت. به اين منظور دو خاك لومي شني (S1) و لومي رسي (S2) از منطقه ايلخچي و يك خاك رسي (S3 ) از منطقه كليبر با كاربري زراعي انتخاب شدند. بعد از اندازه گيري ويژگي هاي شيميايي و فيزيكي خاك، آزمايش شبيه‌سازي باران با اعمال چهارشدت بارندگي 21، 38، 50 و 81 ميلي‌متر بر ساعت در سه شيب 5، 15 و 25 درصدروي هر خاك انجام گرفت. در هر تركيبي از شيب و شدت بارش، زمان (tlim) رسيدن به سرعت نفوذ نهايي اندازه‌گيري وشاخص اندوده سطحي نسبي (RSI) محاسبه شد. نتايج نشان داد كه خاك S1 با داشتن RSI برابر با 23/2 و tlim برابر با 6 دقيقه، به عنوان خاك حساس به تشكيل اندوده سطحي و خاك S3 با داشتن RSI برابر با 9/8 و tlim برابر با 102 دقيقه به عنوان خاك مقاوم يا با حساسيت كم به تشكيل اندوده سطحي هستند. بررسي فرضKi ثابت در شيب ها و شدت هاي بارندگي مختلف نشان داد كه در خاك هاي S2 و S3 تفاوت معني داري بين Ki در شيب هاي مختلف وجود ندارد. به بيان ديگر فرض Ki ثابت درست بود. اما در خاك S1 كه بسيار حساس به تشكيل اندوده سطحي بود، تفاوت معني داري (درسطح احتمال 1 %) بين Ki در شيب هاي مختلف مشاهده شد. اما بين Kiها در شدت بارش هاي مختلف تفاوت معني‌داري در هيچ كدام از خاك‌ها مشاهده نشد.

Consequence of interrill erosion is a considerable issue of soil and nutrient losses especially in farmlands. Thus, factors affecting interrill erosion must be well known. The aim of the current study was to investigate the effect of surface sealing on soil interrill erodibility factor (Ki). Two sandy loam (S1) and clay loam (S2) soils from Ilkhichi farmlands with low organic matter and high Ki and one clay soil (S3) from Caleibar farmlands with high organic matter and low Ki were examined. Several pertinent chemical and physical characteristics of the three soils were measured. Rainfall simulation experiments were carried out on 200 kg of each soil sample under 5, 15, 25 % slopes and 21, 38, 50, and 81 mm/h rainfall intensities. Relative sealing index (RSI) and the time needed to reach to the final infiltration rate (tlim) were measured in every combination of slope and rainfall intensity. The results showed that S1 soil with RSI= 2.23 and tlim= 6 min was the most sensitive and S3 with RSI= 8.9 and tlim= 102 min was the least sensitive to surface sealing. The findings indicated that there were no significant differences among Ki’s at different slopes and the assumption of constant Ki for all soils was correct, except for soil S1. There were also no significant differences among Ki’s at different rainfall intensities for the examined soils