آسيب شناسي و تدوين چارچوب داوري آثار علمي: يك رويكرد كيفي

Diagnosis and Scientific Framework Development of Peer Review: A Qualitative Approach

هدف: اين پژوهش با هدف آسيب شناسي فرايند داوري مقالات علمي و ارايه چارچوب مشترك و يكسان براي داوري انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر در چارچوب رويكردهاي كيفي و روش تحليل محتوا صورت گرفته است. جامعه پژوهش عبارت است از، اعضاي هيات علمي دانشكده هاي علوم تربيتي و روانشناسي دانشگا‌ه‌هاي تهران كه از بين آنها 15 نفر از اساتيد دانشگاه خوارزمي و شهيد بهشتي، با استفاده از روش نمونه گيري هدف‌مند به عنوان اطلاع رسانه‌اي پژوهش انتخاب گرديده اند. براي جمع آوري داده هاي پژوهش، از مصاحبه نيمه ساختار يافته و براي تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده، از روش كدگذاري (كدگذاري باز و انتخابي) استفاده گرديد. يافته ها: نتايج به دست آمده از پژوهش نشان داد كه ارزيابي آثار علمي بايد براساس 5 معيار علمي بودن، رعايت اخلاق پژوهشي، تناسب محتواي مقاله، رعايت فنون نوشتاري و هماهنگي مقاله با نشريه مورد ارزيابي قرار گيرد. هم‌چنين بر اساس نتايج تحقيق، در حال حاضر و در داوري آثار علمي آسيب‌هايي هم‌چون تخصصي نبودن مجلات، مشخص نبودن زمينه تخصصي داوران، ضعف نرم‌افزاري و اطلاعاتي، طولاني بودن داوري‌ها، سوگيري و مغفول ماندن كيفيت، نبودن معيارهاي قابل قبول براي داوري و لغزش هاي اخلاقي داوران وجود دارد. نتيجه‌گيري: پژوهش در ابعاد مختلف بر جامعه علمي تاثير مي گذارد و اساتيد، دانشجويان و اصحاب علم براي ارتقا علمي، پذيرش در مقاطع بالاتر و بدست آوردن شرايط شغلي از اين امتيازات استفاده مي‌نمايند. بنابراين، شناسايي آسيب‌هاي موجود در اين زمينه و مشخص كردن چارچوبي مشخص و قابل قبول براي آن، مي تواند نقش بسيار مهمي در اين زمينه داشته باشد، و از سوگيري‌هاي موجود در حوزه داوري آثار علمي بكاهد، و چارچوب يكساني را براي داوري آثار علمي فراهم نمايد.

Objective: the present paper aims at exploring the diagnosis of papers review process and also presenting a common framework. Methodology: To conduct the study, qualitative approaches and content analysis were taken. The research population is composed of all faculty members of faculties of psychology and education in the Tehran’s universities. A sample of 15 professors from Kharazmi and Shahid Beheshti universities were selected as researcher informers using purposive sampling. To collect data, semi structured interview was applied and open coding as well as selective coding were used for analysis. Findings: The findings indicate that scientific papers review should be made on the basis of 5 criteria: scientific, academic moral, article content consistency, writing techniques, and journal-article match. The results also show that there are some problems in reviewing papers such as non professional journals, lack of match between reviewers-articles, information and software weaknesses, reviews prolong, bias and neglect of quality, lack of acceptable criteria for review, and moral slide of reviewers. Conclusion: research in the various aspects impacts on the scientific community and used for academic promotion, admit to higher levels and to obtain better employment condition. So identification of damage and develop acceptable formwork, can have significant impact in this area and could be used to reduce the bias of review domain and provide a common framework for papers review.