تاثير خشكي و نيتروژن بر تسهيم ماده خشك اسفرزه (Plantago ovate Forsk)

Influence of drought stress and nitrogen on dry matter partitioning of Isabgul (Plantago ovate Forsk)

به‌منظور بررسي اثر تنش خشكي و كود نيتروژن بر خصوصيات مرفولوژيكي و تسهيم ماده خشك اسفرزه (Plantago ovate Forsk)، تحقيقي در سال 1389 در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه ولي‌عصر رفسنجان به اجرا درآمد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتور اول شامل چهار سطح نيتروژن (0، 60، 120 و 180 ميلي‌گرم نيتروژن از منبع اوره در كيلوگرم خاك) و چهار سطح آبياري (شاهد 100%، 80%، 60% و 40% ظرفيت مزرعه) بود. نتايج نشان داد كه اثر متقابل خشكي و نيتروژن بر عملكرد دانه و وزن خشك كل معني‌دار است، به‌طوري كه در شرايط 100% ظرفيت مزرعه بيشترين وزن بذر (72/1 گرم در بوته) در تيمار 120 ميلي‌گرم نيتروژن در كيلوگرم خاك بدست آمد كه نسبت به شاهد افزايش 77 درصدي داشت. در تيمار خشكي ملايم (80% ظرفيت مزرعه) مصرف نيتروژن به ميزان 120 ميلي‌گرم نيتروژن بر كيلوگرم خاك باعث افزايش 93 درصدي وزن خشك كل نسبت به شاهد (بدون كود) گرديد. همچنين، با افزايش تنش خشكي، تسهيم ماده خشك به نفع اندام‌هاي زيرزميني تمام شده و نسبت ماده خشك ريشه به‌طور معني‌داري افزايش يافت، هر چند در اين شرايط نسبت ماده خشك ساقه و دانه با تغيير معني‌داري مواجه نشد؛ اما با افزايش كود نيتروژن نيز ماده خشك بيشتري به سمت برگ منتقل و ماده خشك كمتري به دانه منتقل گرديد.

In this study, the effects of drought and nitrogen were analyzed on morphological traits and dry matter allocation of Isabgul (Plantago ovata) at Vali-e-Asr University of Rafsanjan in 2010. The research was conducted using factorial experiment based on RCD design with 3 replications. The factors included nitrogen (0, 60, 120 and 180 mg N.Kg-1 soil) and soil moisture (100, 80, 60, 40 % FC). Results indicated that drought, nitrogen and their interaction significantly affected seed yield and total dry weight. The highest seed yield (1.72 g.plant-1) was obtained at 120 mg N.Kg-1 soil which was 77% higher than that in control. In 80% FC treatment, using 120 mg N.Kg-1 soil caused 93% increase in total dry weight, compared to control. In addition, with increasing drought stress, dry matter partitioning benefited the root and root mass ratio (RMR) increased significantly. However, no significant changes were recorded for shoot mass ratio (SMR) and grain mass ratio (GMR). Also, with increasing nitrogen fertilizer, more dry matter was transferred to the leaves and less dry matter was transferred to the seed.