چه نوع آزموني براي اندازه گيري وضعيت مهارت هاي سواد اطلاعاتي دانشجويان دانشگاه پيام نور، مناسب است؟

What kind of test is suitable for measurement of Students’ Information Literacy skills at Payame-Noor University?

هدف: هدف اساسي اين پژوهش عبارت است از ساخت، اعتباريابي و پاياسازي آزموني براي سنجش مهارت هاي سواد اطلاعاتي دانشجويان دانشگاه پيام نور. روش پژوهش: روش مورد استفاده در اين پژوهش، توصيفي و از نوع پيمايشي است و جامعه آماري آن را كليه دانشجويان دانشگاه پيام نور استان همدان در سال تحصيلي 91-1390 تشكيل مي دهند، كه تعداد كل آنها 28530 نفر مي شود. براي نمونه گيري از شيوه نمونه گيري تصادفي خوشه اي استفاده شد، و بر اين اساس تعداد 387 نفر آزمودني از دو مركز بر اساس فرمول نمونه گيري كرجسي و مورگان انتخاب گرديد. براي جمع آوري اطلاعات لازم، مقياسي به نام مقياس سنجش سواد اطلاعاتي توسط محقق بر اساس معيارهاي علمي و بر اساس طيف ليكرت ساخته شد. اين مقياس در برگيرنده‌ي 5 مولفه (مبتني بر 5 استاندارد سواد اطلاعاتي) و 30 گويه است كه آزمودني بايد آن را به شيوه خود - ارزيابي پاسخ دهد. براي مناسب سازي گويه هاي آن از توان افتراقي، و براي تعيين ميزان روايي آن از روايي محتوايي، صوري و سازه (روايي همگرا و تحليل عاملي) استفاده شد. بر اين اساس، ميزان همبستگي بين اين آزمون و آزمون اصغرنيا (Asgharnia, 2009) در روايي همگرا 77/0 بوده است. هم‌چنين نتيجه تحليل عاملي اكتشافي مقدماتي (به روش تحليل مولفه هاي اصلي) بر روي مقياس به استخراج 6 عامل با يك واريانس تراكمي نزديك 5/66% منجر مي شود. به علاوه، نتيجه تحليل عاملي تاييدي بر روي ابزار نيز منجر به استخراج 5 عامل با واريانس تراكمي حدود 63% مي-گردد. براي تعيين ميزان پايايي آزمون به شيوه همساني دروني نيز از آزمون آلفاي كرونباخ استفاده شد، و بر اين اساس ميزان آلفاي كرونباخ براي كل گويه ها عدد 94/0 به دست آمد. يافته ها: در كل نتايج تحقيق نشان داد كه مقياس سنجش سواد اطلاعاتي، مقياسي مناسب براي استفاده‌ در سنجش سواد اطلاعاتي دانشجويان، در بافت نظام آموزش از دور است. علاوه بر اين، نتيجه بررسي نشان داد كه وضع سواد اطلاعاتي دانشجويان دانشگاه پيام نور در كل در حد نسبتاً متوسطي است. نتيجه گيري: با توجه به اينكه ابزار معرفي شده در اين پژوهش روا و پايا بوده است، پيشنهاد مي شود از اين ابزار براي سنجش سطح مهارت هاي سواد اطلاعاتي دانشجويان دانشگاه هاي پيام نور ساير استان ها نيز استفاده شود، تا از اين راه بتوان با برنامه ريزي درست نسبت به رفع كم و كاستي هاي مهارت هاي آنان اقدام كرد. نتيجه ديگر پژوهش نشان داد كه بين وضع موجود سواد اطلاعاتي دانشجويان دانشگاه پيام نور استان همدان و سطح مطلوب آن فاصله وجود دارد. پيشنهاد مي شود مسيولين دانشگاه نسبت به برگزاري كلاس ها و كارگاه‌هاي سواد اطلاعاتي براي دانشجويان اقدام كنند. توصيه مي شود درسي به عنوان مهارت هاي سواد اطلاعات پايه، براي دانشجويان مقطع كارشناسي در برنامه درسي تمامي رشته ها گنجانده شود تا دانشجويان با مهارت هاي لازم سواد اطلاعاتي از محيط دانشگاه فارغ التحصيل شوند، و بتوانند در محيط واقعي جامعه با در برداشتن اين توانايي به حل مشكلات بپردازند.

Objective: the general aim of this research was to make a reliable and valid test for assessing the students’ information literacy at Payame-Noor University. Methodology: the method of this research was descriptive (survey) research, and statistical population of it included all students that enrolled in all branches of Payam-Noor University of Hamedan province. The total number of those were 28530 people. For sampling ofpopulation, a cluster sampling method was used. On the basis of this method, the 387 subjects were selected. For gathering of dada a research-made questionnaire was used. This questionnaire has made based on the Likert scale (very high, high, moderate, low, and very low). The component of scale (questionnaire) included 5 standard competency of ACRL. The questionnaire included 30 items in the form of self-report statements. For becoming suitable of items, the discriminative power method was used and formal, content and constructive (convergent validity and factor analysis) methods were used for validating of it. Based on the convergent validity, the correlation coefficient between my questionnaire and Asgharnia’s Questionnaire (2009) was 0.77. Also, results of explanatory factor analysis on the items of questionnaire lead to extraction of 6 factors with a total cumulative variance explained nearly 66/5%. Also, on the basis of confirmatory factor analysis, the 5 factors with a total cumulative variance explained nearly 63%, were extracted. For making items reliable, the Cronbach’s alpha was used (?=0.94). Findings: in general, results show that the research-made scale (information literacy questionnaire) is a suitable and reliable instrument for assessing the information literacy of distance learner. Also, other result of research shows that the level of students’ information literacy skills at Payam-e-Noor University is moderate. Conclusion: one of the results of this study was that the instrument (scale) is valid & reliable, so using this scale is proposed for assessing of Students’ Information Literacy at other branches of Payam-e-Noor University. Another result of research was that level of students’ information literacy in PNU isn’t desirable and there is a gap between status quo and desirable situation; therefore some interventions (such as: formal and informal instruction) for rising of students’ information literacy is proposed.