تاملي در جامعه‌شناسي تاريخي ايران : بررسي ديدگاه ماشااله آجوداني از منظر چارچوب‌هاي شرق شناسانه و مبتني بر گسست تاريخي

A Reflection on Iranian Sociology of History: An Inquiry into Mashallah Ajudaniʹs Viewpoints within the Orientalist Framework and the Framework Based on Historical Discontinuity Approach

تا به امروز، يكي از دغدغه‌هاي روشنفكران ايراني، بازخواني جامعه ايران در بستر تاريخي اصيل و منحصر به فرد خود بوده است. ضرورت اين بازخواني از آنجا حاصل مي‌شود كه نگاه تاريخي حاكم، نتوانسته است به سوالات مطروحه در بستر جامعه ايراني- آنگونه كه بايد- پاسخ دهد. لذا براي دستيابي به منطق حاكم بر فضاي جامعه تاريخي ايران، در وهله اول نيازمند آن هستيم، تا بستري را كه ديدگاه‌هاي صاحب نظران برآن نسج يافته است، بهتر بشناسيم. در نوشتار حاضر تلاش شده است با بهره‌گيري از حوزه تاريخ كلاسيك، شرق‌شناسي و همچنين چارچوب مبتني بر گسست تاريخي كه از انديشه‌هاي ميشل فوكو استخراج گرديده، ديدگاه‌هاي ماشااله آجوداني بررسي گردد. روشي كه براي اين بررسي انتخاب شده، تحليل محتواي كيفي با رويكرد هرمنوتيكي است، كه البته نياز به تعديلاتي داشت كه لحاظ گرديد.

For years, one of the intellectual concerns in Iranian society has been to reassess Iranian society in its own unique historical context. The necessity of this re-examination was due to the dissatisfaction with the historical answers to the newly raised questions. Hence, to have proper answers to the questions posed concerning present Iranian society, a framework reflecting classic history, orient logy and discontinuity with the Foucault historical approach was employed. Mashallah Ajudaniʹs perspectives are examined within this framework. Qualitative context analysis and Hermeneutic were analytical tools of this research. In the last section of this paper, a construct is sketched to illustrate the logic of theoristʹs perspectives. Findings were indicative of explanatory power of oriental list texts within the proposed sketched model. Based on this model, it becomes clear however, that the historical discontinuity of Iranian society could serve as a useful explanatory element in understanding social happenings in this country which is generally neglected in studies done so far.