نگاشت‌شناخت فازي رويكردي نوين در مدلسازي نرم: مدلسازي بودجه‌ريزي در مركز آمار ايران

Fuzzy Cognitive Mapping as a New Approach in Soft Modeling (Budgeting Modeling In ISC)

امروزه سازمان‌ها با رشد پيچيدگي و پويايي محيطي ناگزير هستند زمان تصميم‌گيري شقوق متعدد مسايل را مد نظر قرار دهند. موفقيت در مسايلي چون ارزيابي چندين بديل و انتخاب گزينه برتر متاثر از توان تصميم‌گيرندگان در شناسايي كامل و دقيق معيارهاي ارزيابي و نيز بديل‌ها ممكن مي‌باشد. در حوزه نرم تحقيق در عمليات فنون كارامدي از جمله روش‌هاي MADM براي مقايسه و ارزيابي بديل‌ها ارايه شده است، درصورتي كه تلاش كم‌تري به روش‌هاي مدلسازي نرم به‌منظور شناسايي شاخص‌ها و متغيرهاي موثر بر فضاي تصميم‌گيري معطوف شده است. نگاشت‌شناختي روشي است كه به‌خوبي مي‌تواند اين نياز مهم در حوزه تحقيق در عمليات نرم را مرتفع سازد. نگاشت‌شناختي فازي علاوه بر فراهم كردن امكان شناسايي عوامل، با استفاده از روابط جبري تصميم‌گيرنده را قادر مي‌كند تا از روابط علّي بين عوامل و نيز جهت و قدرت نسبي اين رابطه‌ها به‌خوبي شناخت پيدا كند، هم‌چنين مدلي متشكل از عوامل اصلي تصميم و روابط آشكار و پنهان آن‌ها به‌دست مي‌دهد. در تحقيق حاضر به ابعاد مختلف روش مذكور پرداخته شده است و با انتخاب مركز آمار ايران به عنوان مورد مطالعه از نگاشت‌شناختي فازي در تهيه نقشه شناخت عمليات مركز و ارايه مدلي براي تخصيص بودجه بر‌مبناي عملكرد استفاده شده است. در اين راستا عناصر پيوستار ورودي، فرايند، خروجي و پيامدها شناسايي شدند و با محاسبه ميزان تاثير غيرمستقيم هر فرايند بر تحقق موفقيت‌آميز پيامدها، فرايندهاي مذكور از منظر تخصيص بودجه رتبه‌بندي شدند.

Today with growing environmental complexity and dynamism, decision making organizations are forced to consider several issues. Success in issues like evaluating several alternatives and selecting the best depends on full recognition of both criteria and elternatives. While efficient soft operation researchs methods like MADM have been developed in order to evaluate alternatives, less attention is focused on soft modeling in order to recognize variables and criteria. Cognitive mapping is a new method in management science that could meet this need very well. In addition to providing factor identification, by using algebraic relations, fuzzy cognitive mapping enabels decision makers to identify cusual relations and their relative strength. It further provides a model including main decision issues and their relations. In this study, we used cognitive mapping to provide the map of Iranian Statistical Center`s operations and then provided a model for performance- based budgeting. For this purpose, we identified the continuum of inputs, processes, outputs and outcomes as well as the process wear ranked by calculating their ndirect effect on different outcomes.