اقتصاد شناختي: رويكردي نوين براي تبيين تصميم گيرهاي اقتصادي

Cognitive Economics: A New Approach to Explore Economic Decisions

هدف نخست اين مقاله، ارزيابي محدوديت‌هاي الگوي اقتصادي متعارف در رابطه با تبيين تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي است. شواهد اساسي بررسي ‌شده مانند نقصان و عدم‌تقارن اطلاعات، يادگيري و سرمايه‌گذاري انساني، تصميم‌گيري‌هاي جمعي (در قالب خانواده، سازمان‌ها و دولت‌ها)، تفاوت‌هاي جنسيتي، سازمان و مديريت، و اكتشافات جديد حوزه علوم شناختي در زمينه مغز و ذهن، به طور جدّي محدوديت‌هاي الگوي متعارف را آشكار مي‌كنند. در اين مقاله رويكرد و الگوي اقتصاد‌شناختي براي درك بهتر تصميم‌گيري‌ها، پيش‌بيني كامل‌تر، ارايه راه‌حل‌هاي مناسب و اثربخش، و سياست‌گذاري موثر به جاي الگوي متعارف، تبيين و پيشنهاد شده است. در الگوي شناختي تصميم‌گيري، نحوه شكل‌گيري انتظارات و ترجيحات با توجه خاص به فرآيند شناختي (يعني نحوه كسب، پردازش و كاربست اطلاعات و دانش در ذهن و مغز انسان) واكاوي مي‌شوند. در عين حال، تاثير محيط، نهادها و دولت نيز بر فرآيند‌شناختي و فرآيند تصميم‌گيري مورد توجه و دقت‌نظر قرار مي‌گيرند. به اين ترتيب، علاوه بر منابع/ امكانات و قيمت‌ها، نحوه كاركرد مغز و ذهن در محيط‌هاي نهادي- سازماني واقعي كه به شدّت تصميم‌گيري‌ها را متاثر مي‌سازند، نيز جز تحليل‌ها به حساب مي‌آيد؛ يعني مقوله‌هاي عيني و ذهني هر دو به‌عنوان عوامل تعيين‌كننده رفتار/ تصميم ها در نظر گرفته مي‌شوند. با عنايت به پيشرفت‌هاي علوم‌شناختي از يك‌سو، و كشانده‌شدن موضوعات و مسايل اقتصادي به آزمايشگاه‌ها و پژوهش‌هاي آزمايشي از سوي ديگر، اقتصاد‌شناختي در حال تبديل‌شدن به يك جريان اصلي در علم اقتصاد است و آينده بسيار پُر اميدي را به ويژه براي سياست‌گذاري و مقابله با مشكلات اقتصادي نويد مي‌دهد.

The main purpose of this paper is to study the limitations of mainstream economic models in explaining economic decisions. Stylized facts and evidences collected from intensive studies on imperfect and unbalanced information, learning capabilities of human beings, collective decisions, gender heterogeneities, organization and management, along with new discoveries in the area of cognitive sciences on brain and mind altogether reveal the limitations of the mainsteram economics. This study introduces Cognitive Economic Model as an alternative approach for a better analysis of economic decisions, producing more propper and precise predictions, and finnally, providing effective solutions and policies. The Cognitive Economic Model tries to explore and illustrate the decision-makings and the formation of preferences and expectations with especial attention to the cognitive process including acquiring, processing and applying information and knowledge in the human mind and brain. However, the effects of environment, institutions and the government on the cognitive process are taken into account as well. Thus, in addition to resources/facilities and prices, i.e. the conventional factors, the decisions should be analyzed with this pre-supposition that they under the influnece of how the mind and brain function in the context of real organizational and institutional environments. It means that both objective and subjective factors are deemed as decisive factors that define the decisions and behaviors. Given new developments in the cognitive sciences besides leading economic studies toward experimental researches, cognitive economics appears to turn into a major approach in economics and it has a promising future to rectify the economic problems and challenges.