تاثير آموزش مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده بر مهارتهاي پيشگيري از ايدز در نوجوانان

The Impact of Health Education Based on Theory of Planned Behavior on the Prevention of AIDS among Adolescents

زمينه و هدف: نوجوانان و جوانان از آسيب پذيرترين گروه‌هاي سني در برابر بيماري ايدز و ساير بيماري‌هاي منتقله جنسي هستند. هدف مطالعه حاضر تعيين تاثير آموزش مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده بر مهارتهاي پيشگيري از ايدز در دانش آموزان دبيرستانهاي شهر قزوين بود. روش بررسي: اين مطالعه يك پژوهش نيمه تجربي بود. نمونه پژوهش 120 نفر از دانش آموزان دبيرستان‌هاي پسرانه شهر قزوين بودند كه از دو مركز به طور تصادفي انتخاب و به گروه‌هاي آزمون و كنترل (هر گروه 60 نفر) تخصيص داده شدند. داده ها در دو مقطع زماني قبل و پس از آموزش جمع‌آوري شد. پرسشنامه‌ مشتمل بر سوالات دموگرافيك، آگاهي نوجوانان در زمينه پيشگيري از ايدز و سازه‌هاي روانشناختي مرتبط با نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده بود كه در اختيار دانش آموزان گذاشته شد. پس از گردآوري اطلاعات در هر دو گروه، مداخله آموزشي در چارچوب نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده در گروه آزمون صورت گرفت. برنامه آموزشي شامل 5 جلسه بحث گروهي 45 تا 60 دقيقه‌اي بر اساس سازه‌هاي تيوري رفتار برنامه ريزي (Theory of Planned Behavior) به همراه ارايه جزوه آموزشي هدفمند بود. داده‌هاي مطالعه قبل از مداخله و سه ماه پس از آن جمع‌آوري و وارد نرم افزار SPSS نسخه 17 گرديد و توسط آزمون هاي آماري من ويتني يو، تي زوجي، ويلكاكسون، آزمون كاي اسكوير و آناليز واريانس مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين سني دانش آموزان شركت كننده در اين مطالعه 29/3±‌16 سال بود و اختلاف معناداري بين دو گروه از لحاظ متغيرهاي دموگرافيك مشاهده نگرديد. بين دو گروه آزمون و كنترل قبل از مداخله آموزشي، اختلاف معناداري از لحاظ آگاهي، قصد، نگرش، هنجار انتزاعي و كنترل رفتاري درك شده وجود نداشت، اما پس از اجراي برنامه آموزشي اين متغيرها در گروه آزمون افزايش معناداري يافت (001/0 > P). اطلاعات حاصل از چك ليست سنجش مهارت‌ در زمينه رد پيشنهادهاي خطرزا و فنون به تاخير انداختن پيشنهادهاي خطرزا نشان داد كه قبل از اجراي مداخله آموزشي دو گروه از اين حيث اختلاف معناداري با يكديگر نداشتند ولي با اجراي مداخله آموزشي تيوري محور اجراي اين مهارت‌ها در گروه آزمون افزايش معناداري يافت (05/0 > P). نتيجه‌گيري كلي: يافته‌هاي مطالعه حاضر نشان داد كه مداخله آموزشي بر اساس نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده منجر به شكل‌گيري مهارت‌هاي رد و به تاخير انداختن پيشنهادات خطرآفرين در ارتباط با ايدز مي شود.

Background & aims: Adolescents are among the most vulnerable age groups against AIDS and other sexually transmitted diseases. The aim of this study was to assess the impact of health education based on Theory of Planned Behavior on the prevention of AIDS among high school students in Qazvin city. Material & Methods: It was a quasi experimental study that was conducted on 120 students in boys’ high schools in Qazvin. The students were randomly assigned into either control or experimental groups (each 60). Data was gathered before and after educational program. The instruments included questions related to demographic characteristics, a questionnaire for assessing constructs of theory of planned behavior and an observation checklist to assess refusal skills and stalling risk suggestions. Educational intervention was conducted in 5 focus group discussions each lasting for 45-60 minutes with emphasis on the above mentioned theory. An educational pamphlet also was given to the subjects. Data were collected before and 3 months after training and was analyzed by Mann-Whitney U test, Wilcoxan test, paired t test, Chi-square and ANOVA using SPSS-PC (v. 17.0). Results: The average age of the subjects was 16± 3.29 years. No difference was detected between demographic characteristics of the control and experimental groups. There was also no difference between the groups regarding cognitive variables (knowledge, attitude, perceived behavior control and intention) before the intervention. The adolescents in the experimental group reported higher scores for the cognitive variables compared with the control group (P=0.001). The results related to refusal skills and stalling risk suggestions indicated that the educational intervention increased these skills at the end of study (P < 0.05). Conclusion: The findings revealed that an educational intervention based on the theory of planned behavior results in the formation of refusal skills and stalling risk suggestions related to HIV/AIDS behaviors among male adolescents.