مقايسه ديدگاه ابن‌سينا و ارسطو درباره ماهيت نفس و نتايج اين ديدگاه‌ها در زندگي پس از مرگ

A comparative study of Aristotle and Avicenna`s view on the whatness of human soul

ماهيت نفس، تجرد يا مادي بودن آن و نيز كيفيت ارتباط آن با بدن، همواره يكي از چالشي‌ترين مباحث در آراي فلسفي و كلامي بوده است. در جستار حاضر، علاوه بر توجه به تبيين ماهيت نفس در آراي فلسفي ارسطو و ابن‌سينا، به لوازم ديدگاه‌هاي اين دو به‌ويژه در موضوع حيات پس از مرگ خواهيم پرداخت. ارسطو ازيك‌سو نفس را در تعامل با بدن تبيين مي‌كند و ازسوي‌ديگر، رابطه آنها را از نوع رابطه ماده و صورت مي‌داند كه از مصاديق تركيب اتحادي است. درنتيجه وي در تبيين حيات پس از مرگ با مشكل مواجه مي‌شود؛ چراكه با از بين رفتن بدن، نفس نيز بايد از بين برود. ازسوي‌ديگر، ابن‌سينا براي برون رفتن از چالشي كه ارسطو در آن گرفتار شده، با تفكيك حيث ذاتي و حيث فعلي نفس تلاش مي‌كند در تبيين حيات پس از مرگ، با تناقض پيش روي ارسطو مواجه نشود.

The whatness of human soul, its corporeality or incorporeality and its manner of connection to body have always been one of the most challenging problems in philosophy and theology. In this paper the views of Aristotle and Avicena on the whatness of human soul have been explained and the consequences of their views, in particular regarding the hereafter life, made clear. Aristotle has seen human soul as interacting with body, while on his philosophical principle of matter and form it is existentialy united with body. In this way, he may not believe in hereafter life for human soul. Yet, Avicenna has distinguished two aspects of the the soul, namely, its dependent and independent aspects. He, therefore, has proved the hereafter life of human soul.