جامعه شناسي جهاني شدن: رهيافت هايي براي برنامه ريزي توسعه در ايران

Sociology of Globalization: Contributions to Development Planning in Iran

اين مقاله پيامدهاي جامعه‌شناسي جهاني شدن براي برنامه‌ريزي توسعه در ايران را بررسي نموده و پيشنهادهايي را براي تعامل سازنده با جهاني‌شدن در برنامه توسعه كشور ارايه كرده است. برنامه‌اي كه به‌عنوان يك سند ملي از ديدگاه‌هاي نظريه‌پردازان و سياست‌گزاران توسعه متاثر است. بدين منظور، ابتدا سه نظريه جامعه‌شناسي جهاني شدن به‌طور خلاصه بررسي مي‌شود و به‌ترتيب نيروهاي محركه اقتصادي، سياسي و فرهنگي حهاني‌شدن معرفي مي‌گردد. با ارايه يك ارزيابي انتقادي از فروض پايه، استدلال‌هاي اصلي، و نتايج عمده اين سه نظريه، چارچوبي براي تحليل جهاني شدن و پيامدهاي آن پيشنهاد مي‌گردد تا مقاله حاضر از قدرت توضيحي بيشتري برخوردار باشد. بر اساس اين چارچوب نظري، پيامدهاي جهاني‌شدن براي برنامه‌ريزي اجتماعي در كشورهاي در حال توسعه در سه حوزه فرهنگي، سياسي و اقتصادي بررسي شده و مصاديق آن پيامد‌ها براي برنامه‌ريزي توسعه در ايران جستجو مي‌گردد. همچنين با اشاره‌اي به اهداف و سياست‌هاي عمده برنامه‌هاي پنج ساله توسعه پس از پيروزي انقلاب اسلامي، استدلال مي‌شود كه برنامه‌هاي مذكور از نگاه جامعه‌شناسانه براي تحليل اثرات جهاني‌شدن برخوردار نبوده است. اين امر در حالي است كه جامعه‌شناسي جهاني‌شدن رهيافت‌هاي مهمي در جهت برنامه‌ريزي توسعه در ايران را در بر خواهد داشت. مهمترين اين رهيافت‌ها عبارت است از: به‌ منظور استفاده از فرصت‌هاي جهاني‌شدن بايد تعامل فرهنگي و سياسي سازنده با جهان شكل گيرد. اين تعامل، اساس استفاده فرصت‌هاي جهاني‌شدن در زمينه‌هاي اقتصادي، علمي و فن‌آوري را فراهم مي‌آورد. در اين تعامل سازنده، بهره‌ برداري از تجربه جهاني توسعه و نقد منصفانه آن نقش كليدي را ايفا خواهد نمود.

This article examines the implications of globalization for development planning in Iran, and tries to give suggestions to the policy-makers with the aim of establishing constructive interactions with globalization in the context of Iranʹs development plans. Needless to mention, such development plans, as national documents, are influenced by ideas of policy makers. To these ends, the article first, briefly, explains three sociological theories of globalization which cover the economic, political and cultural driving forces of globalization. The article critically reviews the basic assumption of these three theories of globalization, their main reasoning and conclusions in order to provide a new analytical framework for analysis of globalization and its implications for social planning in developing countries in cultural, economic and political areas. Later, the article tries to study how to apply the findings in the context of Iranʹs five-year development plans. It surveys Iranʹs development plansʹ major goals and policies regarding globalization and argues that the plans have not employed a sociological approach to examine the effects of globalization. The paper concludes that the sociology of globalization leads us to some important contributions to the Iranʹs development planning. One of such contributions holds that the development planning should initiate a cultural dialogue and a political interaction with the globalizing world to fulfill the required preconditions for using economic, scientific and technological advantages of current globalization. The recognition of the global development experiences and their fair critique assume a key role in accomplishing such preconditions.