بررسي شاخه‌زايي در تعدادي از جمعيت‌هاي گز روغني (Moringa peregrina)

Detected variation in populations of Moringa peregrina in proliferation through bud culture

گز روغني يكي از گونه‌هاي مهم و با ارزشي است كه در عرصه‌هاي وسيعي از مناطق جنوب شرقي كشور رويش دارد و به‌رغم اهميت زيادي كه در صنايع دارويي و نيز زيست محيطي دارد تاكنون كمتر مورد توجه بوده و اقدام كافي در زمينه شناخت توانمنديهاي آن صورت نگرفته است. اين گونه به دلايل مختلف در معرض فرسايش ژنتيكي است و به‌منظور بهره‌برداري بهينه از ويژگي‌هاي مطلوب آن، حفظ اين گونه مي‌تواند بسيار ارزشمند باشد. در تحقيق حاضر توليد شاخه از جوانه‌هاي جانبي به روش كشت بافت در دستور كار قرار گرفت، تا ضمن يافتن محيط كشت مناسب براي تكثير اين گونه، تفاوت‌هاي احتمالي جمعيت هاي مختلف گيا‌هي در پاسخ به ريزازديادي و محيط‌هاي مختلف كشت نيز مشخص گردند. بذرهاي نارس از سه جمعيت گياهي از مناطق مختلف استان سيستان و بلوچستان شامل چانف، بنت و كنشكي جمع‌آوري شده و پس از كاشت در شرايط كاملا استريل، شروع به جوانه‌زني نموده و گياهچه‌‌هاي حاصل از آنها كه داراي 1 تا 2 جوانه بودند به محيط‌هاي كشت شاخه‌زايي منتقل گرديدند. از محيط كشت پايه MS و MS2/1 همراه با چهار تركيب هورموني (‌BAP با غلظت‌هاي، 5/0 و 1 ميلي‌گرم در ليتر و تركيب BAP و 2ip با غلظت‌هاي 5/0 و 5/0 ميلي‌گرم در ليتر) استفاده شد. صفاتي مانند تعداد شاخه، تعداد جوانه فعال و ميانگين طول شاخه مورد ارزيابي قرار گرفتند. براساس نتايج به‌دست آمده بين جمعيت‌هاي مورد مطالعه از نظر تعداد شاخه اختلاف معني‌دار وجود داشت، درحالي‌كه از نظر ميانگين طول شاخه اختلاف معني‌داري مشاهده نگرديد. جمعيت چانف بيشترين ميزان توليد شاخه را در بين سه جمعيت داشت و بلندترين شاخه نيز متعلق به اين جمعيت بود.

Moringa peregrina is one of the important species which is growing in a vast area of the Southeast part of Iran. Despite of its importance in medicinal industry and living environment, the species did not receive enough attention by now. In other words, there was not enough research on its genetic potentials. Due to various reasons, the species is under genetic erosion; therefore, in order to optimize its remarkable characteristics exploitation, its conservation through various methods is considerable. Current research, multiplication of the species through lateral buds by tissue culture, was employed in order to find a suitable culture media for the species multiplication as well as investigating its plant populationsʹ different responses to micropropagation and several culturing media. Immature seeds of three plant populations were collected from three locations of its habitats, Chanf, Benet and Kenshki, and cultured on aseptic conditions. The seedlings containing one or two buds were transferred to the multiplication culturing media. MS and Half-MS culturing media along with four hormone combinations ( 0.5 and 1 mg/l BAP, combination of BAP and 2ip, 0.5 mg/l) were used in the study. Several characteristics such as number of branches, active buds, and branches average length were recorded. There were significant differences between the studied plant populations based on the number of branches. Whereas, there wasnʹt significant differences between the populations based on branches length. Chanf population had the highest value in branch production between the studied plant populations. The longest branch was also observed on the Chanf plant population.