تعيين مهم‌ترين اجزاي عملكرد تريگونلين دانه شنبليله (Trigonella foenum - graceum L.) بر مبناي تجزيه عليت و رگرسيون

Determination of Yield Components of Trigonelline in Fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.) Seed Based on Path Analysis and Regression

مقدمه: تريگونلين دانه شنبليله يك متابوليت دارويي بسيار ارزشمند در كاهش قند خون و كلسترول خون مي‎باشد. هدف: تعيين مهم‎ترين اجزاي تشكيل‌دهنده عملكرد دانه، درصد تريگونلين و عملكرد تريگونلين دانه در گياه دارويي شنبليله تحت محلول‎پاشي متانول و عدم كاربرد آن بود. روش بررسي: اين آزمايش بر پايه طرح آماري بلوك‎هاي كامل تصادفي با دو غلظت محلول‎پاشي متانول (0 و 30 درصد حجمي) در چهار تكرار انجام شد. به منظور مشخص ساختن مهم‎ترين صفات موثر بر عملكرد دانه، درصد تريگونلين و عملكرد تريگونلين دانه شنبليله، از روش تجزيه عليت و رگرسيون گام به گام استفاده شد. نتايج: نتايج نشان داد كه در صورت عدم مصرف متانول، وزن هزار دانه و تعداد ساقه فرعي براي عملكرد دانه؛ وزن خشك كل و تعداد غلاف در بوته براي درصد تريگونلين دانه؛ عملكرد دانه و درصد تريگونلين دانه براي عملكرد تريگونلين دانه و در تيمار محلول‎پاشي 30 درصد حجمي متانول، تعداد بذر در غلاف، درصد روغن بذر،‌ تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته براي عملكرد دانه؛ وزن خشك برگ بوته، درصد تريگونلين اندام هوايي و ميانگين قطر ژيومتريك دانه براي درصد تريگونلين دانه و عملكرد دانه، درصد تريگونلين دانه و طول غلاف بوته براي عملكرد تريگونلين دانه به طور معني‎داري تغيرات مربوط به متغييرهاي وابسته را توجيه كردند. تجزيه عليت نشان داد كه عملكرد تريگونلين دانه به وسيله اثر مستقيم و مثبت عملكرد دانه و درصد تريگونلين دانه مهم‌ترين اجزاي تشكيل دهنده عملكرد تريگونلين دانه شنبليله بودند. نتيجه‌گيري: جهت افزايش عملكرد تريگونلين دانه مي‎توان از خصوصيات مرتبط بر عملكرد دانه (شامل وزن هزاردانه و تعداد دانه غلاف) و درصد تريگونلين دانه (شامل وزن خشك اندام‎ هوايي و وزن خشك برگ) در اصلاح گياه دارويي شنبليله استفاده نمود.

Background: Trigonelline in fenugreek seed is a valuable medicinal metabolite in reducing blood cholesterol and blood. Object: Determine the most important components of seed yield, percent and yield of seed trigonelline in fenugreek under foliar application and non-application of methanol. Methods: The experiment was done a randomized complete block design with two treatments as foliar application of methanol (0 and 30 v/v%) and four replications. Path analysis and stepwise regression were used in order to denote the most important effective traits on seed yield, percent and yield of seed trigonelline in fenugreek. Results: The results showed that 1000-seeds weight and number of branches per plant for seed yield; total dry weight and number of pods per plant for percent of seed trigonelline; seed yield and percent of seed trigonelline for yield of seed trigonelline in the non-application of methanol, and also, the number of seeds per pod, percent of seed oil, number of pods per plant and plant height for seed yield; leaf dry weight, shoot trigonelline and geometric mean diameter of seed for percent of seed trigonelline and seed yield; percent of seed trigonelline and pod length for yield of seed trigonelline in foliar application of methanol (30 v/v%) treatment significantly justified changes related to the dependent variables. Path analysis of dependent variables showed that the yield of seed trigonelline by direct positive effect of seed yield and the percent of seed trigonelline were the most important yield components of seed trigonelline. Conclusion: Generally, the results indicate that seed yield and percent of seed trigonelline can be used for increasing of yield of seed trigonelline in the breeding of fenugreek.