ارزيابي كمي و كيفي اسانس دو گونه مرزنجوش وحشي (Origanum vulgare L.) و مرزنجوش اروپايي (Origanum majorana L.) در ايران

Qualitative and Quantitative Assessment of the Essential Oils of Origanum vulgare and Origanum majorana in Iran

مقدمه: مرزنجوش گياهي متعلق به خانواده نعناعيان و از گياهان دارويي و اسانس‎دار مهمي مي‎باشد كه در اكثر نقاط دنيا استفاده مي‎شود. هدف: هدف از انجام اين تحقيق شناسايي و مقايسه تركيبات و مقدار اسانس گونه‎هاي مرزنجوش وحشي و اروپايي به ‎منظور مشخص نمودن مهم‎ترين تركيبات دارويي آنها است. روش بررسي: دو گونه مهم از سرده مرزنجوش شامل Origanum vulgare L. و Origanum majorana L. در ابتداي تيرماه سال 1392 از مزرعه تحقيقاتي پژوهشكده گياهان دارويي با چهار تكرار جمع‎آوري شد. اسانس‎گيري از اندام هوايي خشك‎ شده دو گونه مذكور به روش تقطير با آب صورت گرفت و اجزاي اسانس با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف‎نگار جرمي (GC/MS) شناسايي شدند. نتايج: آناليز اسانس گياهان نشان داد كه ميزان اسانس در گونه‎ي O. vulgare برابر 13/0 درصد در ماده خشك بود و تركيبات ترانس‎كاريوفيلن (46/21 درصد)، جرماكرن - D (99/18 درصد) و (E, E-?) فارنسن (12/9 درصد) به ترتيب بيشترين اجزاي اسانس بودند. همچنين در گونه‎ي O. majorana ميزان اسانس برابر 09/1 درصد در ماده خشك بود و تركيبات ترپينولن-4- اُل (11/23 درصد)، ?-ترپينن (94/13 درصد) و ?- ترپينن (11/8 درصد) به ترتيب بيشترين اجزاي اسانس را تشكيل مي‎دادند. نتيجه‎گيري: به طور كلي هر دو گونه در مقدار، گروه تركيبات و مهم‌ترين تركيب اسانس نسبت به هم متفاوت بودند. در گونه‎ي O. vulgare با مقدار اسانس كمتر، تركيبات سزكويي‎ترپن‎هاي هيدروكربني با 18/69 درصد بيشترين اجزاي اسانس را تشكيل مي‎دادند، در ‌حالي‌كه در گونه O. majorana با ميزان اسانس بيشتر، تركيبات مونوترپن‎هاي هيدروكربني با 53/42 درصد بخش عمده اجزاي اسانس را به خود اختصاص دادند.

Background: Marjoram belongs to the Lamiaceae family of plants is common in most parts of the world as a medicinal plant used. Objective: The aim of this study was to identify and compare the essential oil of two Origanum species to determine their composition is the most important. Methods: The aerial parts of two species of plants belong to Origanum genus, including Origanum vulgare L. and Origanum majorana L. in July 2013, in the beginning of flowering stage, were collected from the farm research of Medicinal Plants Institute. The aerial parts were dried in shadow condition in room and then after the essential oil content and its components were measured. The essential oils were extracted by clevenger apparatus and its constituents were determined by GC-MS. Results: The results indicated that amount of essential oil in O. vulgare was 0.13% (v/v), and its main components were trans-caryophyllene (21.46%), germacrene D (18.99%) and (E, E-?) farnesene (9.12%). While amount of essential oil in O. majorana was 1.09% (v/v), and its main components consisted of terpinolene-4-ol (23.11%), ?-terpinene (13.94%) and ?-terpinene (8.11%). Conclusion: General differentiation between two species related to amount of component groups and their most important essential oil content. In O. vulgare, sesquiterpene hydrocarbons (69/18%) are the most amount of essential oil; while in O. majorana, monoterpene hydrocarbons (42/53%) are the major parts of essential oil.