بررسي گذر‌گاه‌هاي قفقاز در دوره باستان و دلايل اهميت يافتن گذرگاه « لازيكا» در واپسين رقابت هاي ايران ساساني و بيزانس

A Study of Caucasian Passages in Ancient Times:How the Lazica Passage Became Important in Late Antiquity’s Rivalry between Sasanians and Byzantium

در طول تاريخ باستان، اقوام بيابان‌گرد شمال قفقاز، با گذر از گذرگاه هاي قفقاز، به خصوص دو گذرگاه پراهمّيّت «دربند» و «داريال»، مناطق ثروتمند جنوبي را غارت مي كردند. در دوران شاهنشاهي خسرو انوشيروان، استحكامات نيرومندي در مقابل اين گذرگاه ها ساخته شد و اقوام بيابان‌گرد شمال قفقاز ديگر نتوانستند از طريق اين دو گذرگاه مناطق جنوبي را مورد هجوم قرار دهند. در اين مقاله با بهره گيري و استنتاج از اغلب منابع تاريخي مرتبط، اعم از قفقازي، رومي و ايراني ـ اسلامي، تلاش كرده ايم تا نشان دهيم چگونه در سده 6 ميلادي، در پي نفوذناپذيري دو گذرگاه مذكور، اقوام بيابان گرد شمال قفقاز براي نفوذ به مناطق جنوبي، متوجه گذرگاه سوم قفقاز، يعني لازيكا شدند، و چگونه ايرانيان و بيزانسي ها با جنگ و ديپلماسي كوشش مي كردند بر اين گذرگاه مسلط شوند.

In ancient times, nomad tribes of the north Caucasus, passing through Caucasian natural gates, most importantly among them, Darial and Derbent, plundered wealthy southern regions. During of reign of Khosrow Anushirvan, the Sasanian king built strong fortresses along these passages, and Caucasian nomadic tribes of the north Caucasus could no longer pass through these two passages to invade southern regions. In this paper, according to all the historical sources, including Caucasian, Roman and Iranian-Islamic sources, we try to show how, in the 6th century AD, the nomad tribes who were no longer able to penetrate through the two former passages, turned their attention to Lazica as third major Caucasian passage. We will study how the Iranians and the Byzantines attempted to dominate this passage by war and diplomacy.