ميزان توزيع ترسيب كربن تنه درختان بلوط ( Quercus castaneifolia C.A. May. ) در ارتباط با عوامل فيزيوگرافي جنگل‌هاي طبيعي شمال ايران

Amount of carbon sequestration distribution associated with oak tree’s (Quercus castaneifolia C.A. May) bole in relation to physiographical units of Hyrcanian natural forests of Iran

ميزان ترسيب كربن درختان جنگلي و توزيع مكاني آنها ازجمله عوامل تاثيرگذار بر پويايي كربن جهاني محسوب شده و يك مبناي اساسي در پيش‌بيني تغييرات اقليم تلقي مي‌شود. به‌منظور مطالعه مورد نظر ابتدا در قطعه‌هاي شماره2 و 4 سري3 جنگل گلندرود به‌ازاي 5-2 متر طول تنه پايه‌هاي قطع شده بلوطT ديسك‌هايي با ضخامت دو سانتيمتر برداشت شد. متعاقباً تكه‌برداري با حجم ثابت و فاصله ثابت (دو سانتيمتر) از مقاطع مختلف ديسك انجام شد. به‌منظور تعيين چگالي خشك چوب قطعات تكه‌برداري شده به مدت 24 ساعت در آون در دماي c ْ105 قرار گرفتند. همچنين ضريب كربن با استقرار نمونه‌هاي مورد نظر در كوره حرارتي و در نظر گرفتن نسبت وزني كربن آلي و ماده آلي، محاسبه شد. براي تعيين ميزان ترسيب كربن تنه درختان بلوط و توزيع مكاني آن در واحدهاي فيزيوگرافي، قطعه 3 با سطح معادل 38 هكتار به‌عنوان قطعه شاهد در جنگل مذكور مبناي مطالعه قرار گرفت. سپس به صورت سيستماتيك قطعات نمونه اي با فواصل 100 متر و مساحت 400 متر مربع در آن پياده گرديدند. در داخل هر قطعه مشخصات كمي ازجمله قطر برابر سينه و ارتفاع كل تنه درختان بلوط اندازه‌گيري گرديده و مقدار ترسيب كربن با تركيب رابطه حجم، دانسيته خشك و ضريب كربن محاسبه شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مقادير وزن مخصوص خشك نشان داد كه گرچه مقادير بدست‌آمده از مركز مقطع عرضي ديسك‌هاي تهيه شده درون پايه‌اي به سمت پوست داراي تغييرات معني‌داري مي‌باشند (P < 0.01)، ولي بين پايه‌هاي مختلف با ابعاد قطري مختلف اختلاف معني داري مشاهده نشد. با توجه به نتايج حاصل، از آنجايي كه ميانگين وزن مخصوص خشك تنه بلوط 0083/0 ± 81/0 گرم بر سانتي متر مكعب و ميانگين ضريب كربن نيز 108/ 0 ± 37/57% مي‌باشد نتايج آزمون تي جفتي در رابطه با مقايسه ميزان ترسيب كربن محاسباتي (واقعي) و تخميني، نشان داد كه مقادير محاسباتي به صورت معني‌داري بيشتر از مقادير تخميني است ( P < 0.01 )؛ به‌طوري‌كه اختلاف ميانگين آنها 39/1 ± 267/4 تن در هكتار بود. رويهمرفته، نتايج آناليز واريانس نشان داد كه توزيع مقادير ترسيب كربن تنه درختان بلوط در واحدهاي مختلف فيزيوگرافي داراي اختلاف معني دار نمي‌باشند كه نشان مي‌دهد توزيع ترسيب كربن تنه درختان بلوط در منطقه مورد مطالعه مستقل از تاثيرات فيزيكي محيط مي‌باشد.

Carbon sequestration rate of forest trees and their spatial pattern are prominent factors which affect global carbon dynamic and can be basically applied to predict climate change. For this reason, compartments2 and 4 of district3 of Glandrood Forest were selected for this study and few disks (2 cm thick) were sampled from each felled oak tree at 2-5 m. interval of its bole. Further samplings were made from each disk at constant volumes (3x3x3 cm) and intervals (2 cm). The samples were oven dried in lab for 24 hours (105°C) in order to determine their dry density. Carbon factor was obtained directly by exposing the wood samples in the oven and was estimated, based on organic carbon/organic material ratio. Compartment3 of district3 (38 hectares) was selected as a control due to its undisturbed and virgin characteristics, to determine carbon sequestration of the oak trees and their spatial pattern in relation to the physiographical units. After that, 400 m2 sampling plots were allocated in the compartment, using the random systematic method at 100 m. grids, then diameter at breast height and total height of the aimed trees were measured. Carbon sequestration was estimated, using the volume x dry density x carbon ratio equation. The results of one-way Anova analysis showed that although there was significant difference between the dry wood density values at different intervals, with respect to pith to periphery (bark) of cross-section of disks (P < 0.01), but there was no significant difference between the individual oak trees at different diameter dimensions (P > 0.05). As the average value of oak wood dry density is 0.81± 0.0083 g.cm-3 and average carbon factor is % 57.37 ± 0.108, so according to the results of Paired-Samples t test, the values of calculated carbon sequestration were significantly more than the estimated values (P < 0.01) and their difference was 4.267 ± 1.39 t / ha. Overall, the result of one-way Anova analysis showed that there was not significant difference among the carbon sequestration values of the oak trees at various physiographical units (P > 0.05) which indicates that the spatial pattern of carbon sequestration values in the oak bole trees at the aimed study area were not associated with the environmental physical affects.