ارزيابي نتاج ناتني پده و والدين آنها بر‌اساس ويژگي هاي مورفولوژيك و ريزمورفولوژيك برگ

Evaluation of half-sib progenies and their parents of Populus euphratica based on their morphologic and micro-morphologic traits

پده (Populus euphratica Oliv.) يكي از گونه‌‌هاي مهم جنس صنوبر است كه بيشتر از طريق غير جنسي توليد مثل كرده و تنوع ژنتيكي زيادي در توده‌‌هاي آن ديده نمي‌‌شود. اين تحقيق تعدادي از ويژگي‌‌هاي مورفولوژيك و ريزمورفولوژيك برگ را در چهار نتاج ناتني پده هر يك از يازده كلن موجود صنوبر كه به‌عنوان ژنوتيپ‌‌هاي جديد محسوب مي‌شوند و در مركز تحقيقات البرز كرج نگهداري مي‌شوند، مورد مطالعه و ارزيابي قرار داده است. به اين منظور تعداد 44 كلن از نتاج ناتني 11 پايه مادري در قالب يك طرح آماري آشيانه‌‌اي از نظر برخي از صفات مورفولوژيك و ريزمورفولوژيك برگ مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تنوع وسيعي در بين پايه‌‌هاي مادري و نيز نتاج حاصل از آنها وجود دارد كه مي‌‌تواند منشا توليد ارقام جديد تجاري در اين گونه قرار بگيرند. ميانگين صفاتي نظير طول و عرض برگ در نتاج افزايش يافت، درحالي‌كه عمق كنگره‌ها و تضرس برگ كاهش يافته بود كه همه اين عوامل به افزايش سطح برگ و بهبود قابليت گياه در انجام فتوسنتز كمك مي‌كند. از طرفي افزايش دامنه برخي از اين صفات در نتاج نشان از وجود زمينه مناسب در گزينش ژنوتيپ‌هايي با قابليت‌هاي بيشتر در بين نتاج داشت. طول دمبرگ و عرض برگ با ويژگي‌‌هاي روزنه ازجمله طول روزنه همبستگي مثبت و با تعداد روزنه همبستگي منفي نشان داد. با توجه به نقش روزنه‌‌ها در فتوسنتز اين همبستگي مي‌‌تواند در گزينش‌‌هاي غيرمستقيم پايه‌‌هاي مطلوب مورد استفاده قرار بگيرد.

Populus euphratica Oliv. is one of the important poplar species which regenerate mainly through asexual reproduction, for which there is not enough genetic variation within its plant populations. This work investigated several morphological and micro-morphological traits on four half-sib progenies of each eleven parental clones of the species which was grown in a collection at Alborz Research Station, located at Karaj, Iran, as new produced genotypes. Therefore, 44 new clones of progenies of 11 parental clones were studied, based on a nested statistical model for the traits. Results indicated a vast variation between the studied parents and their progenies that may be used to produce new commercial varieties of the species. Average performance of the studied progenies increased on the traits such as leaf length and width, of which leaf area would be increased; resultantly this would improve plant photosynthesis. The higher performances of the progenies for the traits imply a suitable potential for selecting the genotypes with higher performance within the new produced progenies. Petiole length and leaf width showed a significant positive correlation to stomata length as well as significant negative correlation to number of stomata. Regarding the role of stomata on plant photosynthesis, the correlation values may be used for indirect selection of suitable genotypes of the species.