مقايسه تاثير قرار دادن لنگاز در طرفين رحم و وضعيت 30 درجه ترندلنبرگ معكوس در كاهش بروز درد شانه به دنبال عمل جراحي سزارين تحت بي حسي نخاعي

Comparison between Placing Surgical Sponges on both Sides of Uterus and Reverse Trendelenburg Position of 30 Degree to Reduce the Incidence of Shoulder Pain after Cesarean Section with Spinal Anesthes

مقدمه: درد شانه از جمله شكايات شايع زنان پس از عمل جراحي سزارين ميباشد كه گاهي اوقات بسيار شديد بوده و باعث اختلال عملكرد مادر در شيردهي و مراقبت از نوزاد مي?شود. يكي از دلايل درد شانه، درد ارجاعي ناشي از تحريك ديافراگم به دليل وجود خون و مايع آمنيوتيك در حفره صفاق پس از جراحي ميباشد، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسي مقايسه اي تاثير قرار دادن لنگاز در طرفين رحم و وضعيت 30 درجه ترندلنبرگ معكوس در كاهش بروز درد شانه به دنبال عمل جراحي سزارين تحت بي حسي نخاعي انجام شد. روش كار: اين مطالعه كارآزمايي باليني سه سوكور در سال 1391 بر روي 201 زن داوطلب سزارين در بيمارستان نيك نفس رفسنجان انجام شد. افراد به طور مساوي به سه گروه تقسيم شدند. جراحيها توسط دو جراح و به تعداد مساوي در هر گروه انجام شد. در بيماران گروه A، پس از انجام بي حسي نخاعي، دو عدد لنگاز آغشته به سرم نمكي با خط حاجب در طرفين رحم قرار داده شد و عمل جراحي در وضعيت خوابيده به پشت و در زاويه صفر نسبت به افق انجام شد. در گروه B، بيماران در حين عمل در وضعيت 30 درجه ترندلنبرگ معكوس و بدون استفاده از لنگاز قرار گرفتند. در بيماران گروه C، عمل سزارين بدون قرار دادن لنگاز و در وضعيت خوابيده به پشت انجام شد. شدت درد بيماران 24 ساعت پس از عمل در شانه راست، چپ يا هر دو شانه ارزيابي شد. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار آماري SPSS (نسخه 18) و آزمون هاي آناليز واريانس يك طرفه، كاي دو، آزمون هاي تعقيبي PostHoc و آزمون تي تست دو نمونه اي انجام شد. ميزان p كمتر از 05/0 معني دار در نظر گرفته شد. يافته ها: اختلاف ميانگين شدت درد بين سه محل درد معني دار نبود (728/0=p). همچنين اختلاف معني داري بين ميانگين شدت درد در بين سه گروه (111/0=p) و بين جراحي هاي انجام شده توسط جراح A و B مشاهده نشد (430/0=p). نتيجه گيري: با توجه به عدم وجود اختلاف معني دار در گروه شاهد و گروه استفاده از لنگاز و ترندلنبرگ معكوس، احتمالاً عامل ديگري غير از وجود خون و مايع آمنيوتيك، باعث تحريك ديافراگم و درد ارجاعي شانه ميشود.

Introduction: Shoulder pain is one of the most common complaints after cesarean section that sometimes may be serious and cause malfunction of mothers in breastfeeding and neonatal care. As one of the causes of shoulder pain is referred pain caused by diaphragm irritation due to existence of blood and amniotic fluid in the peritoneal cavity after surgery, we decided to investigate the comparison between placing surgical sponges on both sides of uterus and reverse trendelenburg position of 30 degree to reduce the incidence of shoulder pain after cesarean section with spinal anesthesia. Methods: This three blind clinical trial was conducted on 201 women undergoing cesarean section in Niknafas hospital of Rafsanjan, Iran in 2011. Women were randomly divided into three groups. Surgeries were performed by two surgeons equally in each group. In group A, spinal anesthesia was performed and 2 surgical sponges with a radio opaque line impregnated with normal saline were placed on both sides of uterus and operation continued in supine position with no angle with horizon line. In group B, patients were operated in reverse trendelenburg position of 30 degree to horizon line without placing surgical sponges. In group C, cesarean was performed without any surgical sponges and in supine position. Severity of shoulder pain was assessed 24 hours after surgery in right, left or both shoulders in all patients. Data were analyzed using SPSS software (version 18) and one way ANOVA, chi-square, Post-hoc tests and t-test. P value less than 0.05 was considered significant. Results: Mean of pain severity had no significant differences between the three sites of pain (p=0.728). No significant differences were observed in pain severity between the three groups (p=0.111) and between the operations were performed by the two surgeons (p=0.430). Conclusion: According to no statistically significant difference between groups in pain severity, there might be another agent exclusive of blood and amniotic fluid that irritates diaphragm and cause shoulder pain.