طراحي و روانسنجي پرسشنامه‌ي شان ذاتي بيماران مبتلا به نارسايي قلب

Development and psychometric properties of Inherent Dignity Questionnaire in heart failure patients

احترام به شان ذاتي انسان‌ها به‌معناي احترام به حقوق پايه‌ي آن‌ها در محيط‌هاي مختلف است و داراي نقش برجسته و اهميت ويژه در پژوهش‌ها و بحث‌هاي مربوط به مراقبت و سلامت است. پژوهش حاضر با هدف طراحي و روانسنجي پرسشنامه‌ي شان ذاتي بيماران مبتلا به نارسايي قلبي صورت‌گرفته است. پژوهش حاضر يك پژوهش روش‌شناسي جهت طراحي پرسشنامه است. ابتدا، با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند و با توجه به اشباع داده‌ها، با 22 نفر از بيماران مبتلا به نارسايي قلبي مراجعه‌كننده به بيمارستان‌هاي حضرت رسول (ص)، امام حسين (ع) و شريعتي تهران، به‌صورت نيمه ساختار يافته مصاحبه‌ صورت گرفت و با روش تحليل محتواي تراكمي تجزيه و تحليل شد. سپس بر اساس يافته‌هاي به‌دست آمده از مصاحبه‌ها و داده‌هاي به‌دست آمده از متون، مقالات و پرسشنامه‌هاي طراحي‌شده‌ي موجود در زمينه‌ي شان ذاتي، عبارات اوليه‌ي مربوط به پرسشنامه‌ي شان ذاتي در بيماران مبتلا به نارسايي قلبي طراحي شد. سپس، روايي صوري پرسشنامه تعيين شد. براي اندازه‌گيري روايي محتواي عبارات پرسشنامه از نظر 12 متخصص با توجه به شاخص روايي محتواي Waltz & Bausell و نسبت روايي محتوا طبق جدول Lawshe استفاده شد. جهت تعيين روايي سازه‌ي پرسشنامه‌ي شان ذاتي در بيماران مبتلا به نارسايي قلبي، از تحليل عاملي اكتشافي و جهت تعيين پايايي، از روش همساني دروني به روش آلفاي كرونباخ و روش دونيمه‌كردن پرسشنامه بر روي 130 بيمار مبتلا به نارسايي قلبي استفاده شد. تجزيه و تحليل آماري با استفاده از نرم‌افزارهاي بسته‌ي آماري براي علوم اجتماعي نسخه‌ي 19 انجام شد. با توجه به يافته‌هاي به‌دست آمده از بخش كيفي پژوهش، مروري بر متون، مقالات و پرسشنامه‌هاي طراحي‌شده‌ي موجود، 39 عبارت اوليه مربوط به پرسشنامه‌ي شان ذاتي تدوين شد. با انجام روايي صوري و روايي محتوا، از مجموع 39 عبارت اوليه، تعداد 4 عبارت حذف شد و تعداد عبارات به 35 عبارت رسيد. با انجام تحليل عاملي اكتشافي، 11 عبارت به‌دليل بار عاملي كم‌تر از 5/0 حذف شدند و پرسشنامه‌ي شان ذاتي با 24 عبارت و سه عامل (9 عبارت در عامل اول، 8 عبارت در عامل دوم و 7 عبارت در عامل سوم) ساخته شد. اين ابعاد به‌ترتيب تحت عناوين: شان ذاتي در خانواده، شان ذاتي در جامعه و شان ذاتي در محيط‌هاي درماني نام-گذاري شد. پايايي پرسشنامه‌ي شان ذاتي با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ 94/0=? و با استفاده از روش دونيمه‌كردن 96/0r= برآورد شد. نتايج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد كه پرسشنامه‌ي شان ذاتي از درجه‌ي قابل قبول و بالايي از اعتبار و پايايي برخوردار است. لذا، استفاده از پرسشنامه‌ي پژوهش حاضر مي‌تواند در برنامه‌ريزي جهت حمايت و بهبود درمان و مراقبت از بيماران و هدايت پژوهش‌هاي بعدي مرتبط با شان بيماران مختلف سودمند باشد.

Respect for the inherent dignity of human beings means respecting their basic rights in different environments, and this has an important role in studies and discussions about health care. This study was conducted on the development and psychometric properties of the Inherent Dignity Questionnaire (IDQ) in heart failure patients. The present study is a methodological research for designing a questionnaire. First, 22 patients with class II to IV heart failure were chosen by purposive sampling from patients of Hazrate Rasoule Akram, Imam Hossein and Shariati hospitals of Tehran, and semi-structured interviews were conducted on ethical issues until data saturation was achieved. A qualitative content analysis was carried out to analyze the interviews. Then, based on the findings obtained from the interviews, literature, and the designed questionnaires about inherent dignity, 39 items associated with inherent dignity in heart failure patients were developed. The face validity of the questionnaire was determined. To measure the content validity of the questionnaire, opinions of 12 experts were used considering Content Validity Index (CVI), Content Validity Ratio (CVR) and Lawshe table. To assess construct validity of the IDQ, exploratory factor analysis and to determine the reliability of the questionnaire, internal consistency with Chronbach’s alpha coefficient and split-half method were used on 130 patients with heart failure. The data were analyzed using SPSS version 19. Through face validity and content validity analysis, 4 out of the 39 primary items were removed, leaving 35 items. Through exploratory factor analysis, 11 items with factor loading less than 0.5 were removed and the IDQ was created with 24 items and three factors (9 items on the first factor, 8 items on the second factor and 7 items on third factor). These factors were: "inherent dignity in family", "inherent dignity in the community" and "inherent dignity in health care environments". Reliability of the Social Dignity Questionnaire (SDQ) was calculated to be 0.94 by using Cronbachʹs alpha coefficient, and 0.96 by using split-half method. Results of this study showed that the IDQ is adequately valid and reliable. Therefore, using this questionnaire can be beneficial to planning support for patients and improving their treatment and care and doing further research related to dignity in different patients.