در جست و جوي ويژگي هاي خانه ايراني (بر مبناي بررسي شيوه زندگي در خانه هاي سنتي شيراز)

Investigation of the Iranian Houses (Based on probing the Lifestyle in Shiraz Traditional Houses)

از گذشته هاي بسيار دور «خانه» براي انسان چيزي بيش از سرپناه بوده و جنبه هاي معنوي در همه مراحل ساخت«خانه» تا استقرار در آن و استفاده از آن به طور كامل پيدا است. اما در عصر كنوني غفلت از نيازهاي كيفي و رواني استفاده كنندگان و توجه اقتصادي به تنهايي و تاكيد بر ويژگي هاي سرپناهي در امر خانه سازي، باعث كم رنگ شدن نقش خانه در هويت بخشي به انسان شده است، تا آن جا كه يكي از موضوع هاي بي اهميت در بيشتر برنامه ها و طرح هاي مرتبط با مسكن، مباحث كيفي و بويژه تاثير ارزش هاي فرهنگي در ساخت و بهره برداري از آن است كه منجر به بي هويتي معماري مي شود. براي چيره شدن بر اين بي هويتي بايد چاره اي انديشيد. از نظر نويسندگان اين پژوهش بهره گيري از تجربه هاي ارزنده نياكان در امر خانه سازي هاي با هويت- كه امروز «خانه ايراني» اش مي خوانيم – مي تواند در كاهش اين ضايعه كمك كند. اين تحقيق از گونه پژوهش موردي با شيوه تحقيق تركيبي شامل روش هاي توصيفي، تحليلي و در نهايت استدلال منطقي است. به اين ترتيب، در اين پژوهش با استفاده از مشاهده و برداشت ميداني، مطالعات كتابخانه اي و نيز جمع آوري اطلاعات از راه مصاحبه با تعدادي از ساكنان خانه هاي سنتي شيراز، به بررسي مفاهيم ارزشمند درخانه هاي سنتي ايران زمين، با تاكيد بر شيوه زندگي در اين خانه ها پرداخته مي شود و در اين مسير، پس از مروري بر معاني خانه، كوشش مي شود تا «خانه ايراني» در تعامل با «زندگي ايراني» تعريف گردد. بنابراين براي تعريف «زندگي» شاخص هايي مثل خانواده، آداب، و روش زندگي مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد و اطلاعاتي كه در همين راستا از راه پرسشنامه ها به دست آمده، فهرست مي شود. يافته هاي پژوهش، نشان از توجه معمار به حضور عواملي در خانه دارد كه باعث غنا بخشيدن به «زندگي» جاري در فضاهاي خانه و سرزندگي آن هاست. در حقيقت در خانه هاي گذشته، توجهي هم زمان و نسبتي صحيح ميان شكل ساختمان و «شيوه زندگي» انسان برقرار بوده است. در اين راستا، ارتباط «زندگي» با چند عنصر برجسته موجود در «خانه ايراني»، مانند طبيعت، زندگي جمعي، انعطاف پذيري فضاها، همسايه، ميهمان، زيبايي، احساس تعلق و... از نكاتي است كه در اين زمينه مورد بحث قرار مي گيرد و به اين ترتيب منظري از خانه ايراني به دست داده مي شود.

From long ago, “house” was something more than just a shelter and the spiritual aspects could be seen in every step, from construction to the usage. But nowadays, ignoring the quality as well as spiritual requirements of the inhabitants while considering the economical and functional factors, result in reducing the role of houses in devoting the identification to the human beings, to the extent which one of the regardless issues in programming and designing process of the houses appear to be the cultural values. From the authors’ point of view, making use of our ancestors’ experiences in designing the identified houses, today known as “Iranian houses”, seems to be helpful in overcoming the current situation.The paper is a case study research with a combinational method that has the descriptive, analytical and logical reasoning research methods. Therefore, in this article, the authors tried to investigate the valuable concepts of traditional Iranian houses, relied on the particular lifestyle by the means of direct observation, field study, documents review and interviewing with some of the traditional houses inhabitants. Thus, for identification of “life”, indicators such as family and lifestyle are discussed and the data resulting from the questionnaires is listed .The results show that there was correct relation between the building and the inhabitants’ “life style” in traditional houses. In this way, the association between “the life” and some of the important factors found in the Iranian houses, including nature, group living, space flexibility, neighbors, beauty etc. are explained to achieve a comprehensive viewpoint of Iranian houses.