بازشناسي و حفاظت ارزش هاي موجود در اثر تاريخي «قبّه سبز» كرمان

Identification and Protection of Present values in «Green Dome» Historical Monument in Kerman

بناي قبّه سبز متعلق به قراختاييان كرمان است و قدمت آن به قرن هفتم هجري مي رسد. مجموعه آثار زمان قراختاييان، خصوصاً تركان خاتون، يكي از مجموعه هاي بزرگي بود كه متاسفانه بر اثر زلزله تمام آن از بين رفت و فقط سر در مدرسه و مقبره آن ها باقيست و به نام قبّه يا گنبد سبز مشهور است. بقاياي ديوارهاي مدرسه و آرامگاه احتمالاً زير ساختمان هاي مسكوني اطراف مدفون است. با توجّه به وضعيّت كنوني بناي قبّه سبز و عدم امكان بازگشت به شرايط گذشته ، شناخت بقاياي آن براي حفاظت و احياي بنا نيازمند رويكرد ديگري است. از آن جا كه نظريه براندي در حفاظت آثار معماري با تاكيد بر ارزش هايي كه هر اثر تاريخي در طول زمان (از خلق اثر تا وضعيّت كنوني) به دست مي آورد، گستره اي از ارزش ها و معاني را ـ حتّي براي بناهايي كه در وضعيّت كالبدي مناسبي قرار ندارند ـ معرفي مي نمايد، مي تواند براي حفاظت آثاري چون بناي قبّه سبز بسيار كارآمد باشد. اين مقاله در تدوين چارچوب نظري تحقيق از روشي قياسي براي استدلال و استنتاج، از نظريه اي براندي درباره حفاظت از آثار معماري، بهره برده است. بنابر اين، با شناسايي ارزش هاي بناي قبّه سبز و با توجّه به تغيير و تحوّلاتي كه در طول زمان در آن صورت گرفته است، مي توان ضمن در نظر گرفتن ارزش هاي مربوط به خلق و تحوّل اثر، شرايط كنوني آن را نيز به عنوان يك فرصت براي حفاظت در نظر گرفت و راهبردهايي براي حفاظت آن در دو مقياس بافت و بنا ارايه نمود.

Green Dome construction belonged to Qarakhtai dynasty in Kerman and dating back to the seventh century AD. Collections of Qarakhtai works, especially Turkan Khatun is one of the largest collections which unfortunately had been destroyed in earthquake and only the school entrance and their tombs had remained which are generally called green cupola or dome. Meanwhile, the remains of the tomb and the school walls may have been buried under surrounding residential buildings. Regarding the present condition of this dome and the impossibility of returning to the previous conditions, investigation on its remains in order to protect and restore this construction requires a different approach. Since Brandi s theory of protecting architectural works has emphasized on values that every monument over time achieve (from the creation to the present situation), it presents a range of values and meanings even for buildings which are not in good physical condition and they can be really efficient to protect the constructions such as green dome. This study presented a theoretical framework by using a deductive method for reasoning and inference, and the Brandi s theory was used to protect the architecture works. Thus, considering the values of green dome and based on the changes that have taken place in this construction over time, the creation and development of work-related values can be taken into account. However, the present condition of green dome can be regarded as an opportunity for its protection and some strategies for protecting this construction based on its context can be offered.