ويژگي هاي عارف سياستمدار از نگاه صوفيان نخستين

The Characteristics of a Mystic Politician in the View of Early Sufis

عارفان مسلمان با تكيه بر هر دو معيار وحدت و كثرت، به عرصه سياست روي آورده‌‌اند. آنان با تاكيد بر ضرورت عرفان براي سياستمداران و سياست براي عارفان، به تبيين ويژگي‌‌هاي «عارف سياستمدار» پرداخته‌‌اند. صوفيانِ نخستين از همان آغاز در گفتارها و رفتارهاي خود، به اين مهمّ توجّه داشته‌‌اند و با نگاه اجتماعي، صوفيان را به مردم‌‌داري و عدالت و عطوفت با مريدان دعوت كرده‌‌اند. ازآنجاكه صوفيان آن عصر در زمان برخي خلفاي ستمگر اموي و عبّاسي مي‌‌زيستند، با تشريح ويژگي‌‌هاي حاكم عارف و الگوسازي از پيامبران الهي و مجاهدان صدر اسلام در امور زمامداري، سعي در روشن ساختن چهره حقيقي حكومت اسلامي داشته‌‌اند. در اين مقاله، با توجّه به منابع دست اوّل و نيز براي نزديك‌سازي موضوع به سرچشمه‌‌ها، محدوده تاريخي پژوهش را تا پايان قرن چهارم تعيين كرده‌‌ايم و نگاه ما به اقوال و آثار صوفياني نظير حسن بصري، فُضَيل عِياض، حارث محاسبي، ذوالنّون مصري، يحيي بن معاذ، ابوحاتم رازي، بايزيد بسطامي، سهل تستري، ابوسعيد خرّاز، تَرمَذي، جنيد، شبلي، كلاباذي، سَرّاج، مكّي، خرگوشي، سلمي متوجّه است.

Muslim mystics have turned to political issues relying on both unity and plurality criteria. They have explained the characteristics of a mystic politician emphasizing the necessity of mysticism for politicians and even the necessity of politics for mystics. Taking a social viewpoint, the early Sufis, paid a particular attention to this important matter in their speech and behavior, and invited other Sufis to be bounteous and to get a fair and compassionate approach to their disciples. The Sufis who lived in the reign of oppressive Umayyad and Abbasid caliphs tried to clarify the real face of Islamic ruler explaining the features of a mystic ruler and modeling the manner of holy prophets and the companions of Prophet Muhammad (peace be upon Him). They have also had some political attitudes in their works which can be discussed independently. Considering the primary sources and trying to establish a close association to the main origins, in present essay, we have determined the range of the research up to the 4th Hijri century with a glance on the works and speeches of some mystics such as Hasan Basri, Sofyan Suri, Fozeil Ay?z, H?rith Moh?sebi, Zonnun Mesri, Yahy? bin Ma??z, Abu-H?tam R?zi, B?yazid Bast?mi, Sahl Tostari, Abu-Saeed Kharr?z, Termazi, Joneid, Shebli, Kol?b?zi, Sarraj, Makki, Khargushi and Solami.