واكاوي عنصر شخصيّت در رويكرد‌‌هاي ساختارگرايي

The structural Consideration of Character in Nizami’s Haft-Peykar

هفت پيكر يا بهرام‌نامه، چهارمين منظومه نظامي از نظر ترتيب زماني، و يكي از دو شاهكار او در كنار خسرو و شيرين از لحاظ كيفيّت است. اين اثر، دو بخش كلّي دارد: بخش اوّل مربوط به بهرام است كه روايتي تاريخ‌‌گونه دارد، و بخش دومْ روايت‌هايي اپيزوديك از زبان هفت همسر بهرام است. ساختار اين اثر، تحليل ادبي آن را از ديدگاه مكتب روايت‌‌شناسي ساختارگرا ممكن مي‌‌سازد. در تحليل ساختاري روايت، شخصيّتْ ديگر به عنوان فردِ انسانيِ واقعي در متن وجود ندارد،‌ بلكه مجموعه‌اي از كنش‌ها و تصاوير و نشانه‌هاي زباني است. شخصيّت‌ها در داستان‌‌هاي هفت پيكر، موقعيّت ممتاز و جايگاه كانوني‌‌شان را در روايت‌ها از دست مي‌دهند و متنيّت مي‌‌يابند، به‌نحوي‌كه آنها را مي‌‌توان مستوفا و جدا از زمينه و بافتارشان، مورد بحث قرار داد. در اين مقاله، ابتدا كلمه «شخصيّت» را در رويكردهاي ساختارگرا بررسي مي‌‌كنيم، و آنگاه آن را به مثابه يك عنصر روايي تحليل خواهيم كرد. آن‌گاه بازنمايي شخصيّت به شكل مستقيم و غيرمستقيم، منابع و نيز نمودگارهاي آن در هفت پيكر نظامي در قالب كنش، نام و عنوان، محيط، زبان و ظاهر بيروني نشان داده مي‌‌شود.

Haft-Peykar (or Bahram-nameh) is the fourth Nizami’s verse composition in terms of time and one of his masterpieces besides his Khosrow and Shirin. Haft-Peykar consists of two general parts: the first part is about Bahram and his life and the second one is about the stories of his seven wives. The structure of the book makes it possible to be criticized through a formalistic approach. The character, in this approach, isn’t considered as a real human being, but a collection of actions, images and lingual symbols. The characters, in the stories of Haft-Peykar, lose their central position, in a way that it would be possible to analyze them regardless the context and upon their own behavior. In this paper, Character, as a word, will be criticized through formalistic approach, and then as a narrative element. Direct and indirect representation of characters and their sources in Haft-Peykar will be done in the frame of action, name and title, language, environment and external appearance.