مدل ايكنولوژيكي نهشته هاي آواري سازند شيرگشت در زيرپهنه كلمرد، ايران مركزي

Ichnological model of siliciclastic sediments of Shirgesht Formation in Kalmard block, Centeral Iran

نهشته هاي مخلوط آواري-كربناته سازند شيرگشت، به سن اردويسين، در دو برش كوه عاشقان و كوه راهدار، واقع در زيرپهنه كلمرد در ايران مركزي داراي مجموعه متنوعي از آثار فسيلي هستند. گسترش ايكنوفاسيس ها اساساً وابسته به شرايط محيط رسوبي از جمله نوع رسوب، مواد غذايي در دسترس، ميزان اكسيژن و سطح انرژي است. نهشته هاي سازند شيرگشت در محيط هاي رسوبي چون حاشيه ساحلي، دور از ساحل و جزاير سدي- لاگوني ته نشين شده اند. در اين سازند، 5 ايكنوفاسيس شناسايي شدند كه 3 نوع ايكنوفاسيس كروزيانا، اسكولايتوس و سيلنيكنوس تحت كنترل بستر و ايكنوفاسيس مخلوط كروزيانا-اسكولايتوس نيز تحت كنترل شرايط رسوبي و شوري محيط تشكيل شده اند. همچنين، سطوح پيشرونده فرسايشي (سطوح دوباره فعال شده) مناسبترين نواحي جهت گسترش مجموعه ايكنوفاسيس هاي تحت كنترل بستر يعني ايكنوفاسيس گلوسي فانجيتس بوده است. در رسوبات حاشيه ساحلي بالايي- پيش ساحل در مجموعه جزاير سدي پيشرونده تحت تاثير امواج در اين سازند، مجموعه اسكولايتوس و سيلنيكنوس با تنوع كم مشاهده مي شوند. همچنين وجود اثر زيستي جانوران رسوب تا معلق خوار (مخلوط كروزيانا-اسكولايتوس) در نهشته هاي حاشيه ساحلي مياني و قسمت هاي بالايي حاشيه ساحلي پاييني سازند شيرگشت، حاكي از فراواني مواد غذايي در بستر و ستون آب مي باشد. رسوبات مخروط هاي شسته شده-لاگوني اين سازند كه تحت تاثير نوسانات شوري و اكسيژن قرار گرفته اند داراي مجموعه اي از مخلوط كروزيانا-اسكولايتوس مي باشند. رسوبات حاشيه ساحلي پاييني و دور از ساحل سازند شيرگشت، بوسيله مجموعه متنوعي از آثار فسيلي در محيط كاملاً دريايي مشخص مي شوند كه وجود ساختارهاي تغذيه كننده از رسوبات و گريزينگ (ايكنوفاسيس كروزيانا) دلالت بر وجود چنين محيطي است.

The mixed siliciclastic succession of Shirgesht Formation (Ordovician) have a diverse trace fossils in Kuh-e Asheghan and Kuh-e Rahdar sections of Kalmard block in the Central Iran. Ichnofacies development is primarily controlled by environmental factors, e.g. sediment type, food accessibility, oxygenation and energy level. The Shirgesht Formation was deposited in some subenvironments including shoreface, offshore and barrier island-lagoon. Five ichnofacies have been recognized in these subenvironments: three ichnofacies include Cruziana, Skolithos and Psilonichnus are controlled by bottom factors and mixed Skolithos–Cruziana ichnofacies controlled by local conditions, such as salinity. Erosinal transgressive surfaces (i.e. ravinement surfaces) are the most elegant manner of generating widespread, substrate-controlled ichnofacies assemblages such as, Glossifungites ichnofacies. Upper shoreface/foreshore sediments accumulated on a storm-dominated, prograding barrier island coast and are characterized by low-diversity Skolithos and Psilonichnus elements. Middle Shoreface and proximal lower shoreface sediments of Shirgesht Formation are characterized by a diverse mixture of by suspension to deposit-feeding trace-makers (mixed Skolithos–Cruziana), reflecting the presence of adequate food resources in both the substrate and in the water column. Washover fan/lagoonal sediments are characterized by a mixed Skolithos–Cruziana ichnofacies consistent with deposition in a setting subject to periodic salinity and oxygenation stresses. Finally, the offshore-lower shoreface trace-fossils of shirgesht formation is diverse, consistent with fully marine equilibrium communities in unstressed environments, which predominance of deposit-feeding structures,with associated grazing structures (cruziana ichnofacies), supports a lower shoreface and offshore setting.