مردم‌شناسي تاريخي ايل شاهسون آذربايجان

Historical anthropology of shahsavan tribe of azarbaijan

چكيده عشاير امروز به جماعتي اطلاق مي‌شود كه محور ارتباطات اجتماعي آنها بر اساس خويشاوندي نسبي يا سببي‌، حقيقي يا آرماني سازمان يافته است. شاهسون‌ها نام تعدادي از اين گروه‌هاي ايلي هستند كه در بخش‌هايي از شمال غرب ايران به ويژه نواحي مغان و اردبيل به سر مي‌بردند. ايل شاهسون از مهمترين و معروفترين ايل‌هاي استان آذربايجان‌شرقي به شمار مي‌روند كه داراي پيشينه‌ي تاريخي طولاني بوده‌اند. عشاير شاهسون داراي آداب و رسوم و سنن ويژه‌اي در فرآيند تاريخي بوده‌اند. زندگي آنها بيشتر بر اساس اقتصاد دامپروري بنا شده است و فعاليتهاي زراعي در مرحله‌ي بعدي اهميت قرار دارد. آنها لباس‌هاي محلّي مخصوص مانند پتاوا، چاروق، شته و كپي داشتند كه از شاخص‌هاي پوشش ايلات شاهسون است. از هنرهاي خاص عشاير شاهسون مي‌توان به صنايع دستي كه مهمترين آنها ورني بافي است اشاره كرد و همچنين موسيقي و استفاده از آلات مختلف موسيقي از جمله ني، توتك، تار، ساز و گارمان در ميان اين ايل رواج دارد. محلّ زندگي آنها در منطقه‌ي زيباي ارسباران است كه در شيوه‌ي اسكان آنها مي‌توان به استفاده از آلاچيق، كومه و چاتما اشاره كرد. مقاله‌ي حاضر جدا از پژوهش‌هاي ميداني و مشاهدات و تجربيات عيني، مطالعه و بررسي تحليلي متون و اسناد و مدارك مربوط به تاريخ شاهسون هاست. اين پژوهش برپايه‌ي نظرمردم شناس فرانسوي مارسل موس است كه معتقد به روش تحقيق ژرفانگر يعني؛ مشاهده و تحقيق عميق درباره‌ي يك اجتماع محدود مانند يك ايل است. آنچه در اين پژوهش دنبال مي‌شود، اين است، كه فرهنگ و باورها و اعمال ديني و الگوهاي رفتاري اجتماعي ايل شاهسون را، كه زماني اتحادي يكپارچه تشكيل مي‌دادند، بررسي و تجزيه و تحليل كند.