بررسي تاثير كاربرد مالچ نفتي در تثبيت ماسه‌هاي روان و توسعه پوشش گياهي در منطقه آران و بيدگل

Investigating the application of petroleum mulch in stabilization of sand and sand dunes in the development of vegetation in Aran and Bidgol region

بخش وسيعي از كشورمان در ناحيه خشك قرار دارد. از اين نظر استان‌هاي متعددي در معرض هجوم ماسه‌هاي روان به هنگام وزش بادهاي دايمي و فصلي مي‌باشند. شهرستان آران و بيدگل(كاشان) در شمال استان اصفهان، هنگام وزش باد بهاري كه از شمال غرب و باد تابستاني كه از شمال شرق مي‌وزد، مورد هجوم ماسه‌هاي روان قرار مي‌گيرد. به‌دليل آسيب‌هاي فراواني كه ماسه‌ها به اراضي كشاورزي، مناطق مسكوني، جاده‌ها و راه‌ها و تاسيسات و زيرساخت‌ها وارد مي‌آورد، تثبيت تپه‌‌هاي ماسه‌ در اين مناطق از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. دراين تحقيق پس از معرفي انواع مالچ‌هاي نفتي، به روش مالچ پاشي و تثبيت بيولوژيك ازطريق گونه‌هاي گياهي سازگار منطقه و معرفي برخي از گونه‌هاي گياهي شاخص اين منطقه ‌پرداخته شده است. نتايج به‌دست‌آمده از بررسي‌ها نشان داد كه انواع تيپ‌هاي گياهي حدود 1123678 هكتار (64/73 درصد) از مساحت منطقه را پوشش مي‌دهند. همچنين اراضي كشاورزي با 63107 هكتار( 14/4 درصد)، اراضي فاقد پوشش گياهي با 310816 هكتار(37/20 درصد)، اراضي سنگلاخي برابر 27664 هكتار(81/1 درصد) و اراضي شهري و توسعه‌يافته با 743 هكتار(05/0 درصد) در اين منطقه گسترش دارند. در اين مطالعه مهم‌ترين تيپ‌هاي‌ گياهي با مطالعات فلورستيك شناسايي و تفكيك شده‌است. نتايج نشان داد كه استفاده از مالچ‌هاي نفتي باعث ايجاد يك لايه محافظتي بر روي ماسه‌هاي روان و تثبيت موقت آنها مي‌شود. اما در مناطقي كه بارندگي‌هاي سالانه مناسب تري دارد پوشش مالچ باعث مي‌شود تا آب باران نتواند در زمين نفوذ كند و بيهوده تبخير شود. به‌علاوه مالچ نفتي باعث بالارفتن ضريب حرارتي خاك مي‌شود. همچنين در قسمت‌هايي كه مالچ‌پاشي خوب انجام نشده است و يا لايه مالچ نازك است فرسايش تپه‌هاي ماسه‌اي مشاهده گرديد. بهترين روش تثبيت ماسه‌هاي روان مي‌تواند حفاظت و قرق منطقه و كمك به احياي پوشش گياهي آن ‌باشد.

A large part of Iran is located in dry regions. Accordingly, various provinces are exposed to sand dunes during permanent and seasonal winds. Aran and Bidgol (in Kashan), which is located in the North of Isfahan province, is exposed to sand dunes during the spring winds blowing from the North-West and the summer winds blowing from the North-East. Due to the damages caused by the sands for the farmlands, residential areas, roads, ways, and infrastructures, the stabilization of sand dune in these regions appears to be essential. The present study introduces different types of petroleum mulch, mulching strategy, biological stabilization by means of adaptable plant species in the region, and a number of significant plants of this area. The results indicated that different plant species have covered about 1123678 hectares (73.64%) of the region. In addition, farmlands with 63107 hectares (4.14%), areas without vegetation with 310816 hectares (20.37%), stony lands with 27664 hectares (1.81%), and urbanized areas with 743 hectares (0.05%) spread across the region. The most significant plant types were identified and distinguished using floristic studies. The results indicated that using petroleum mulch creates a protective layer on sand dunes and temporarily stabilizes them. However, in the regions with better annual rainfalls, mulch coverage avoids the rain from penetrating into soil and increases its evaporation. Furthermore, petroleum mulch increases the thermal factor of the soil. In parts where the mulching is not carried out effectively or the mulch layer is very thin, sand hill erosion was observed. As a result, the best method for the stabilization of sand dune is soil maintenance and recovering its vegetation.