تاويل‌هاي تمثيلي تاريخي و تخيلي از قصه آدم در تفاسير برگزيده

Allegorical, Historical and Imaginative Interpretations (Tawil) of the Story of Adam in the Selected Exegeses

قصه آدم در چند سوره از قرآن كريم بيان شده است. به طور كلي دو تفسير از قصه آدم بيان شده است. اول تفسير تاريخي، حقيقي و واقع‌گرايانه و دوم تفسير تمثيلي. تفسير تمثيلي به اَشكال مختلفي مانند فلسفي، علمي و تكويني بيان شده است. در اين مقاله به اين پرسش پاسخ داده مي‌شود كه آيا تفاسير تمثيلي با تاريخي بودن قصه آدم سازگار است و يا به نفي تاريخي‌نگري مي‌انجامد؟ در اين مقاله كه به روش توصيفي ـ تحليلي و بر اساس داده‌ها و اطلاعات حاصل از مطالعات كتابخانه‌اي نگاشته شده است، از ميان تفاسير فلسفي دو نمونه شاخص انتخاب شده است: تفسير ابن عربي و ملاصدرا. از تفاسير علم‌گرا نيز تفسير المنار. تفسير ابن عربي و ملاصدرا قصه آدم را بر نفس انسان تطبيق داده است كه با آدم تاريخي جمع‌پذير است. اما تفسير المنار با حقيقت‌گرايي و تاريخي بودن سازگاري ندارد. در تفسير الميزان و تسنيم بعضي از مقاطع قصه آدم به صورت تمثيل تكويني ياد شده است. امتياز اين دو تفسير نسبت به تفاسير قبلي يكي در مستدل بودن تاويل تمثيلي است و ديگري در حقيقت و واقعيت داشتن تمثيل.

The story of Adam has been stated in the several chapters of the noble Quran. Generally, two exegeses of Adam have been clarified. The first is a historical, real and pragmatic exegesis and the second is allegorical exegesis. The allegorical exegesis has been presented in different forms such as philosophical, scientific and creation. Are the allegorical commentaries in harmony with the history of Adam story? This paper with descriptive - analytic method and according to the data and information resulted from librarian studies have been written. From the philosophical exegeses, two prominent ones have been chosen: Ibn Arabi and Mulla Sadra. From the scientism exegeses, al-Manar has been chosen. The story of Adam has been accorded with human soul by the exegeses of Ibn Arabi and Mulla Sadra and it is consistent with historic Adam. But al-Manar exegesis does not accord with realism and historicity. Some parts of the story of Adam have been mentioned as an creation allegory in the exegeses of al-Mizan and Tasnim. The privilege of these two exegeses over the previous ones is the cogency of presented an allegorical interpretation and the other one the reality and actuality of the allegory. Key words: The noble Quran, Allegory, Actuality, The story of Adam, Exegesis, Reality.