بررسي تعارض ميان رويه‌هاي حل اختلاف در سازمان جهاني تجارت و موافقت‌نامه‌هاي تجاري منطقه‌اي

Study of Conflicts of Jurisdiction between the World Trade Organization and Regional Trade Agreements

موافقت نامه هاي تجاري منطقه اي موسوم به (RTAs) كه با مجوز مقررات سازمان جهاني تجارت و گات تاسيس شده و مي شوند امروزه به عنوان بخش جدايي ناپذير از سيستم تجارت بين الملل مورد توجه قرار گرفته است.بسياري از اين موافقت نامه ها داراي مقرراتي در ارتباط با حل و فصل اختلافات فيمابين اعضاي خود هستند. از جانب ديگر سازمان جهاني تجارت نيز داراي يك نظام نسبتاً جامع و پيشرفته حل و فصل اختلافات است كه داراي ضمانت اجرايي از جمله تعليق اجراي امتيازات يا سيار تعهدات مندرج در موافقت نامه هاي تحت پوشش بر مبناي تبعيضي در مقابل عضو ديگر است. همين امر سبب مي شود كه در عمل تعارضاتي درباره صلاحيت اين دو نظام در مواردي كه طرفين اختلاف هم عضو سازمان جهاني تجارت و هم عضو موافقت نامه تجاري منطقه اي هستند درباره اختلاف مشابه كه هردو نظام خود را صالح مي دانند به وجود آيد. از آنجا كه هيچ قاعده كلي نسبت به اولويت تفاهم‌نامه حل اختلاف در سازمان جهاني تجارت بر موافقتنامه‌هاي تجاري منطقه‌اي در زمينه حل و فصل اختلافات، وجود ندار د، لذا پيشنهاد شده است كه رويه هاي حل و فصل اختلافات بايد اصلاح شده و تحت شرايط خاصي حل اختلاف به عهده يك هييت حل اختلاف گذارده شود و يا با انجام اصلاحاتي در تفاهم نامه حل و فصل اختلافات سازمان جهاني تجارت تكليف اين قبيل تعارضات مشخص شود. اين مقاله، به مقايسه ميان رويه هاي حل اختلافات در چارچوب سازمان جهاني تجارت با موافقت‌نامه‌هاي تجاري منطقه‌اي مي‌پردازد. در بخش اول مقاله رويه‌ هاي حل اختلاف در سازمان جهاني تجارت، توصيه‌ها و احكام و نحوه اجراي آنها مطرح شده است. و در بخش دوم به ذكر چند مورد از رويه هاي حل و فصل اختلافات در برخي موافقت‌نامه‌هاي تجاري منطقه‌اي و ايران پرداخته مي شود و در آخر راه‌كارهايي جهت رفع تعارض در حل اختلافات پيشنهاد شده است.

Regional Trade Agreements (RTAs) have become an integral feature of today’s international trading system. The paper addresses the issue of horizontal allocation of judicial jurisdiction between the dispute settlement mechanism of regional trade agreements and that of the WTO. After having examined principles of international commercial law, the paper suggests that in the current state of international law, no rules seems to offer any effective answer to resolve conflicts of jurisdiction in the context of the WTO Agreement and RTAs. It is thus for states to decide how the dispute settlement mechanisms of the WTO and RTAs should operate and interact with each other. And this paper concludes with pointing to areas of discussions.