زون بندي حفاظتي تالاب چغاخور از طريق ارزيابي چندمعياره مكاني (SMCE)

Protective Zoning of Choghakhor Wetland by Spatial Multi Criteria Evaluation (SMCE)

تالاب ها مهمترين و درعين حال آسيب پذيرترين منابع زيست محيطي جهان محسوب ميشوند. براي دستيابي به استفاده خردمندانه از تالاب ها ضروري است به تعادل و توازني رسيد كه موجوديت اين اكوسيستم ها در گستره وسيع فعاليت هاي انساني كه از حفاظت مطلق تا دخالت موثر متفاوت است، تضمين شود. زون بندي سازوكاري در راه نيل به اين هدف محسوب مي شود. در اين مطالعه زون بندي حفاظتي تالاب چغاخور در استان چهارمحال و بختياري با روش ارزيابي چندمعياره مكاني صورت گرفته است. گام هاي اين مطالعه شامل تعيين هدف، شناسايي و گزينش معيارهاي حفاظت، غربال سازي معيارها با استفاده از روش دلفي، اولويت بندي و وزن دهي معيارها با استفاده از فرايند تحليل سلسله مراتبي، نقشه سازي شاخص ها و در نهايت پهنه-بندي و گزينش زون هاي حفاظتي بود. مطابق نتايج حاصل از پرسشنامه دلفي، معيار اصلي زيستگاه و زيرمعيارهاي عوامل تهديد و درجه حفاظتي گونه در گزينش پهنه هاي حفاظتي در تالاب چغاخور بيشترين درصد اهميت را به خود اختصاص دادند. نتايج اجراي روش AHP با نرم افزار Expert Choice در اولويت بندي معيارهاي حفاظت نشان داد كه از بين معيارهاي اصلي، معيار زيستگاه با ضريب وزني 489/0 بيشترين اهميت و سپس معيارهاي گونه، جنبه-هاي اجتماعي و مديريتي به ترتيب با ضرايب 279/0، 093/0 و 086/0 و معيار جنبه هاي اقتصادي با ضريب 053/0 كمترين ضريب اهميت را در گزينش پهنه هاي حفاظتي در تالاب چغاخور داشت. با در نظر گرفتن مرز تالاب بر اساس توسعه گياهان آبزي و زون بندي نهايي پهنه هاي حفاظتي، وسعت زون هسته مركزي معادل 1/24%، وسعت زون حايل در داخل پهنه آبي برابر 5/19% و وسعت اين زون در خارج از پهنه آبي معادل 5/28 درصد محدوده مورد مطالعه تعيين شد. در مجموع مي توان چنين نتيجه گيري نمود كه از شمال به سمت جنوب تالاب به تدريج بر ارزش حفاظتي آن افزوده مي شود

Wetlands are among the world most important, but most threatened, environmental resources. Wetland management is creation of new methods or improvement of available ways in use of wetland resources. By purpose of getting wetland sustainable use, is essential that wetland existence is preserved that differ from absolute conservation to efficient interference. Zoning as a part of management planning process for getting sustainable use of wetlands separates incompatible human uses. In this study, protective zoning of Choghakhor wetland has carried out by SMCE. Steps of this study include: 1) defining of objectives, 2) identifying protective criteria, 3) choosing criteria by Delphi method, 4) weighting & ranking criteria by Analytical Hierarchy Process (AHP), 5) mapping of indicators, 6) and in the result zoning and select the protection zones. Result of Delphi questionnaire for sub criteria shown threat factor and conservational degree got maximum of importance percentage and finally five criteria and 17 sub criteria were selected for selection of protected paths in Choghakhor wetland. Finally by considering wetland boundary in basis of water plants expansion, identified protected areas were distinguished to principal protection zone and buffer zone. Area of the protection zone was equal to 24.1 % of the study area. In total, the protective value of Choghakhor wetland raises slowly from the north to south of wetland