بررسي كاني‌شناسي متابازيت‌هاي كوه معراجي و چاه‌پلنگ (جنوب چوپانان، شمال‌شرق استان اصفهان)

Petrology and geochemistry of volcanic rocks fromthe South of Tabriz (Sahand Volcano)

متابازيت‌هاي كوه‌هاي معراجي و چاه‌پلنگ در جنوب چوپانان (ايران مركزي) قرار گرفته‌اند و با مجموعه‌هاي دگرگون پاليوزوييك پوشيده مي‌شوند. اين متابازيت‌ها از متابازالت، متاگابرو و متادياباز در مجاورت يكديگر تشكيل يافته‌اند. متابازيت‌هاي كوه‌هاي معراجي و چاه‌پلنگ به ترتيب در رخساره‌هاي شيست سبز و آمفيبوليت دگرگون شده‌اند. پس از رخداد دگرگوني‌هاي فوق، اين سنگ‌ها متحمل دگرگوني پس‌رونده در رخساره شيست سبز شده‌اند. مشاهدات صحرايي، پتروگرافي و كاني‌شناسي بيانگر تفاوت‌هاي بارز بين اين دو رخدادهاي متابازيت است. پلاژيوكلاز، كلينوپيروكسن و آمفيبول از سازندگان اصلي سنگ‌ها به‌شمار مي‌روند. بيوتيت، ايلمنيت، تيتانومگنتيت و تيتانيت كاني‌هاي فرعي متابازيت‌ها هستند. از كاني‌هاي ثانويه مي‌توان به كلريت، اپيدوت، لوكوكسن، پومپلييت و كلسيت اشاره نمود. متابازيت‌هاي چاه‌پلنگ حاوي مقادير بالاي K2O و TiO2 در مقايسه با متابازيت‌هاي كوه معراجي هستند. متابازيت‌هاي كوه معراجي داراي Na2O حدود 86/6 تا 40/8 درصد وزني هستند كه بيانگر اسپيليتي‌شدن گدازه‌هاي بالشي به‌واسطه دگرگوني كف اقيانوسي است. دماسنجي هورنبلند- پلاژيوكلاز و فشارسنجي Al در آمفيبول نشانگر شرايط متفاوت دگرگوني است. دماهاي تعادل براي چاه‌پلنگ 562 تا 752 درجه‌سانتيگراد در فشار 7 تا 8 كيلوبار است. درحالي كه دماهاي تعادل در ناحيه معراجي 426 تا 520 درجه‌سانتيگراد در فشار 5 تا 6 كيلوبار به‌دست آمده است.

The area under study is situated in the south of Tabriz and east of Urmia Lake. The area is dominated by a sequence of volcanic rock ranging from rhyolitic to dacitic composition related to volcanic processes in the Oligo-Miocene, middle and upper Miocene, Pliocene clastic sedimentary rocks and lower Pliocene epiclastic sediments. The volcanic rocks as Dome-Ring shape,emplaced in a good order as the middle domes have rhyolitic and rhyodacitic whereas the marginal ones have dacitic and trachytic composition. The major minerals including plagioclase, hornblende and quartz, set in a fine grained and glassy matrix. Porphyritic is the dominate texture. Sieve texture and selective alteration in some plagioclases, the presence of biotite and hornblende with opacitic rims, associated with some other disequilibrium textures are characteristic features of the rocks studied. Based on the high LILE/HFSE and LREE/HREE ratios and their similar composition to that of the subduction volcanic rock suites, the rocks of the area seem to have formed in a subduction zone. Compared to rhyolitic and dacitic rocks from typical tectonic environments, the compatible and incompatible elements patterns for the rhyolitic and dacitic rocks from the study area are more consistent with a post-collision volcanic arc setting.