رويارويي ايرانيان با فمينيسم از فمينيسم ايراني تا فمينيسم اسلامي

Iraniansʹʹ Encounter with Feminism: from Iranian Feminism to Islamic Feminism

ارمغان مهم رويارويي ايرانيان با تجدد، چالش بين سنت‏هاي ديني و تجدد بود. حوزه مسايل زنان و خانواده نيز در چنبره اين چالش گرفتار آمد. اين نوشتار مي‏كوشد با رويكردي جامعه‏شناختي ـ تاريخي و با روش اسنادي و كتابخانه‏اي به اين پرسش‏ها پاسخ دهد كه تفكر فمينيستي از چه زماني وارد فضاي فكري جامعه ايراني شد و با تكيه بر چه بسترهايي به اشاعه خود پرداخت و در اين مسير چه مراحلي را پشت سرگذاشت؟ يافته‏ها حكايت از اين دارد كه حوادث پيش و پس از انقلاب مشروطه، زمينه آشنايي برخي زنان ايراني را با جنبش زنان در غرب، فراهم آورد. در اين ميان، ساختاري شبه جنبش در ايران شكل گرفت كه بر زيست بهتر زنان و احقاق حقوق زنان تاكيد مي‏كرد. اما با ظهور دوره پهلوي‏ها، جنبش شكل دولتي به خود گرفته و به موجي آسوده بدل شد. با پيروزي انقلاب اسلامي، موج سومي از جنبش شكل گرفت كه همگرايي بيشتري با مباني فمينيسم غربي داشت. اين موج را طيف‏هاي متفاوت و گاه متناقضي تشكيل مي‏دهند كه علي‏رغم تفاوت‏هاي بسيار، در اين نكته مشتركند كه مسايل عصر مدرن را نبايد با دين توضيح داد. اين رويكردها از يك‏سو، از فقدان نگرش علمي رنج مي‏برند و از سوي ديگر، نوعي الگوبرداري صرف از مسايل زنان در غرب و بي‏توجه به ظرفيت‏هاي فرهنگي و ملي در حل مسايل زنان هستند. افزون بر اين، رويكردهاي آنان نوعا سياسي است كه مي‏توانند از سوي دشمنان مورد بهره‏برداري قرار گرفته و خطري بزرگ براي امنيت ملي باشند.

The important outcome of Iranianʹs encounter with modernity is a conflict between religious traditions and modernity. The area of the issues about women and family is part of this conflict. Using a historical- sociological approach and documentary- library method, the present paper seeks to answer to the following questions: when did feministic thought enter the ideological atmosphere of the Iranian society? Under what circumstances did this kind of thought prevail? And what stages did it pass through wherein? The research findings indicate that the events preceding and following the Constitutional Revolution prepared the ground for the familiarity of some Iranian women with the womenʹs movement in the West. In the meantime, a semi-movement which took form in Iran emphasized on womenʹs a better quality of life and on recognizing their rights. When the Pahlavi regime come to power this movement took a governmental form and turned into a soothed wave. After the victory of the Islamic Revolution, the third wave of this movement whose principles were convergent with those of western feminism came to existence. This wave consists of various and sometimes contradictory groups and , in spite of the many differences between them, they all agree that the explanation of modern issues should not be based on religion. These approaches lack a scientific outlook on the one hand and they are only concerned with the very issues of western women, taking no regard to the cultural and national capacities in solving womenʹs problem, on the other. Furthermore, these approaches are, more or less political, and can serve the enemyʹs purposes and be serious menace to our national security.