غزلي نويافته از عطّار نيشابوري(اين خرابات مغان است و درو زنده دلان)

A New-Found Sonnet of Attar Neishaburi (in kharabat moghan ast va daru zende delan)

در اين مقاله، غزلي نويافته منسوب به عطّار نيشابوري معرفي مي شود. در كتابِ اورادالاحباب و فصوص-الآداب، براي بيان معني «خرابات» به اين غزل استشهاد شده است. ابوالمفاخر يحيي باخرزي، مولّف اين كتاب، به طور صريح بيان داشته كه اين شعر از عطار نيشابوري است. علاوه بر اين تصريح، قراين زباني و نبودن در اقدم نسخ ديوان عراقي نيز مويّد صحّت اين انتساب است. در اين ميان، نكته حايز اهميت اين است كه اين غزل با اختلاف واژگاني بسيار اندك و افزودن دو بيت در ديوان فخرالدّين عراقي به تصحيح سعيد نفيسي نيز ديده مي شود. با بررسي نسخ هجده‌گانه مورد استفاده ايشان در اين تصحيح، مشخص مي گردد كه اين غزل در نسخه اساس نيامده و اين گزينش برمبناي دو نسخه متاخّر صورت پذيرفته است، مضافاً اينكه اين غزل در كليات عراقي به تصحيح انتقادي محتشم كه بر مبناي 15 نسخه صورت گرفته، وجود ندارد و در 9 نسخه خطي كه نگارندگان اين سطور آن را رويت كرده‌اند نيز پيدا نشد.

In this article, a new-found sonnet ascribed to Attar Neishaburi is introduced. In the book Oradalahbab va Fosusaladab this sonnet has been used as witness for explaining the meaning of “Kharabat”. Abulmafakher Yahia Bakhrazi, the author of this book, has stated clearly that this poem belongs to Attar Neishaburi. Moreover, linguistic clues and not being in the oldest version of Araghi’s Divan prove the validity of such ascription. The important point here is that this sonnet is seen in the Divan of Fakhrodin Araghi (corrected by Saied Nafisi) with little lexical differences and addition of two verses. By studying the eighteen versions used by Nafisi in his correction, it becomes clear that this sonnet does not exist in the basic version and the selection has been done on the basis of two later versions. Moreover, this sonnet is not in the collection of Araghi’s works (critically corrected by Mohtasham) which is based on fifteen versions and it was not found in nine manuscripts observed by the authors of this article. The results of this study show that by searching in Persian printed and hand-written texts, several verses of Attar Neishaburi can be found which have not yet been discovered by Attar’s researchers.