مطالعه‌ي مقدماتي زيست‌شناسي مگس گال‌زاي جوانه‌ي ني، Lipara lucens (Dip.: Chloropidae)، در منطقه‌ي اروميه، ايران

Preliminary study on the biology of the common reed gall-forming fly, Lipara lucens (Dip.: Chloropidae), in Urmia region, Iran

ني، Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel (Poaceae)، گياهي دايمي، ريزوم‌دار و علفي است كه انتشار جهاني داشته و توانايي رشد در بسياري از زيستگاه‌ها را دارد. برخي از ويژگي‌هاي زيستي مگس تك‌خوار و گال‌زاي جوانه‌ي ني، Lipara lucens Meigen، در طول سال‌هاي 1391-1390 در اطراف اروميه مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج اين بررسي نشان داد كه مگس گال‌زاي جوانه‌ي ني داراي يك نسل در سال است و به‌صورت لارو كامل، درون گال زمستان‌گذراني مي‌كند. رشد و نمو تمام مراحل لاروي و دوره‌ي شفيرگي، درون گال انجام مي‌شود. ظهور حشرات كامل از دهه‌ي اول ارديبهشت ماه آغاز و تا اواسط خرداد ماه ادامه مي‌يابد. مگس‌هاي ماده تخم‌هاي خود را به‌صورت انفرادي روي ساقه و برگ‌ بوته‌هاي ني قرار مي‌دهند. توان تخم‌گذاري هر مگس ماده 8/19 ± 4/87 ‌(دامنه: 59-21) عدد محاسبه شد. دوره‌ي رشد و نمو جنيني در شرايط طبيعي 8/1 ± 5/10 (دامنه: 13-8) روز طول مي‌كشد. بعد از تفريخ تخم‌ها، لاروهاي جوان به راس ساقه‌ي ني مي‌روند و با ورود به داخل جوانه و جويدن آن، خود را به نقاط رويشي جوانه مي‌رسانند. اين مگس داراي دوره‌ي رشد و نمو طولاني با سه سن لاروي است. مدت اين دوره بيش از 10 ماه داخل گال طول مي‌كشد. لاروهاي كامل مگس تا اواخر ارديبهشت ماه سال بعد درون گال باقي مي‌مانند. شفيره شدن لاروها در درون گال از اواسط فروردين ماه آغاز و بسته به شرايط طبيعي، دوره‌ي شفيرگي آن‌ها 3/5 ± 7/19(دامنه: 26-15) روز طول مي‌كشد. حشرات كامل نسل جديد از اوايل ارديبهشت ظاهر مي‌شوند. بررسي پارازيتوييدهاي مگس گال‌زاي جوانه‌ي ني نشان داد كه لاروهاي اين مگس به‌وسيله‌ي زنبورهاي ‌Polemochartus liparae (Giraud) (Hym.: Braconidae) و Tetrastichus legionarius Giraud (Hym.: Eulophidae) در منطقه‌ي اروميه پارازيته مي‌شوند. زنبور P. liparae رايج‌ترين پارازيتوييد مگس گال‌زاي ني در منطقه است و نزديك به 48 درصد لاروها را پارازيته مي‌كند. هر دو گونه پارازيتوييد براي اولين‌بار از ايران گزارش مي‌شوند. به‌علاوه، نمونه‌هايي از حشرات كامل مگس Cryptonevra flavitarsis Meigen (Dip.: Chloropidae) از درون گال‌هاي مگس L. lucens به‌دست آمد.

The common reed, Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel (Poaceae), is a perennial rhizomatous grass that occurs all over the world and grows in a wide range of habitats. The chloropid Lipara lucens Meigen is a monophagous gall inducer at the apical part of common reed stems in Urmia region, Azarbaijan-e Gharbi province. A recent study on the biology of this species during the years 2011 and 2012 indicated that L. lucens completes a single generation annually and overwinters as mature larvae inside the gall where all of its developmental stages occur. The adults appear during the late April and early June. The females lay their eggs separately on the surface of leaves and stems of common reed. Femaleʹs potential fecundity was calculated 87.4 ± 19.8 (range: 59-121). In natural conditions, the incubation period takes 10.5 ± 1.8 (range: 8-13) days. Upon hatching, the young larvae migrate to the top and enter the bud and gnaw their ways to the growing point. There are three larval stages that take more than 10 months to complete inside the gall. The mature larvae stay in the gall until mid-May of the following year. The pupal stage begins in early April and depending on environmental conditions lasts 19.7 ± 5.3 (range: 15-26) days. The new generation of adults appears in late April. The larvae of L. lucens were parasitized by Polemochartus liparae (Giraud) (Hym.: Braconidae) and Tetrastichus legionarius Giraud (Hym.: Eulophidae) in Urmia region. The species P. liparae was responsible for up to 48% of parasitism. Both species are newly recorded from Iran. The specimens of Cryptonevra flavitarsis Meigen (Dip.: Chloropidae) were found in L. lucens galls as well.