اثرات كشندگي و زير‌كشندگي حشره‌كش‌هاي دينوتفوران و تيامتوكسام روي پارامترهاي رشد جمعيت بالتوري سبز، Chrysoperla carnea (Neu.: Chrysopidae)، در شرايط آزمايشگاهي

Lethal and sublethal effects of dinotefuran and thiamethoxam on the population growth parameters of the green lacewing, Chrysoperla carnea (Neu.: Chrysopidae), under laboratory conditions

بالتوري سبز، Chrysoperla carnea (Stephens)، از مهم‌ترين دشمنان طبيعي آفات است كه در ‌بيش‌تر سامانه‌هاي كشاورزي فعال بوده و به‌عنوان يكي از عوامل كنترل طبيعي در برنامه‌هاي مديريت تلفيقي به‌كار برده مي‌شود. سميت حشره‌كش‌هاي دينوتفوران و تيامتوكسام روي لاروهاي سن اول بالتوري سبز در آزمايشگاه با شرايط دمايي 1 ± 25 درجه‌ي سلسيوس، رطوبت نسبي 5 ± 60 درصد و دوره‌ي نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريكي بررسي شد. مقادير LC50 برآورد‌شده براي دينوتفوران و تيامتوكسام به‌ترتيب 382/19 و 880/9 mg ai/l بود كه نشانگر سميت بالاي تيامتوكسام روي لاروهاي سن اول بالتوري است. براي ارزيابي اثرات زيركشندگي، لاروهاي سن اول بالتوري‌ با LC30 دينوتفوران و تيامتوكسام به‌ترتيب معادل ‌532/3 و 692/1 mg ai/l تيمار شدند. نرخ ذاتي افزايش (rm) جمعيت در شاهد و تيمارهاي دينوتفوران و تيامتوكسام به‌ترتيب 185/0، 186/0 و 143/0 بر روز بود. نرخ متناهي افزايش جمعيت (?) در شاهد، تيمار دينوتفوران و تيمار تيامتوكسام به‌ترتيب 204/1، 204/1 و 154/1 بر روز محاسبه شد. در شاهد و تيمارهاي دينوتفوران و تيامتوكسام ميانگين طول يك نسل به‌ترتيب 77/30، 46/30 و 14/35 و مدت زمان دوبرابر شدن جمعيت به‌ترتيب 73/3، 72/3 و 82/4 روز بود. مقادير نرخ خالص توليد مثل در شاهد و تيمارهاي دينوتفوران و تيامتوكسام به‌ترتيب 01/298، 45/278 و 03/155 و نرخ ناخالص توليد مثل به‌ترتيب 89/459، 08/439 و 42/309 ماده/ماده/نسل بود. تيامتوكسام اثرات منفي غيركشندگي بالايي روي پارامترهاي جمعيت پايدار بالتوري سبز داشت، اما بين تيمار دينوتفوران و شاهد اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. اگر اين حشره‌كش‌ها در شرايط مزرعه‌اي هم نتايج مشابهي داشته باشند، مي‌توان از دينوتفوران در مديريت تلفيقي آفات استفاده نمود. باوجود اينكه همواره نتايج به‌دست آمده در آزمايشگاه با شرايط طبيعي مطابقت ندارد، اما اين نتايج مي‌تواند به انتخاب حشره‌كش‌ها براي مطالعه در شرايط طبيعي و كاربرد حشره‌كش‌هاي مناسب به‌همراه دشمنان طبيعي در مديريت آفات كمك كند.

The green lacewing, Chrysoperla carnea (Stephens), is a common natural enemy of various agricultural pestsand widely used as a biocontrol agent in integrated pest management (IPM) programs. The lethal and sublethal effects of the insecticides dinotefuran and thiamethoxam on the first instar larvae of C. carnea was assessed in the laboratory conditions at 25 ± 1°C, 60 ± 5% RH and a photoperiod of 16: 8 (L: D). The LC50 values for dinotefuran and thiamethoxam were 19.382 and 9.880 mg ai/l, respectively, that showed the high toxicity of thiamethoxam on the first instar larvae of C. carnea. To assess the sublethal effects, the first instar larvae were treated with the LC30 for dinotefuran and thiamethoxam at 3.532 and 1.692 mg ai/l, respectively. The estimated rm values in the control, dinotefuran and thiamethoxam were 0.185, 0.186 and 0.143 day-1, respectively. Finite rate of increase (?) in the control, dinotefuran and thiamethoxam were 1.204, 1.204 and 1.154 day-1. Generation time and doubling time values in the control, dinotefuran and thiamethoxam were 30.77, 30.46 and 35.14 as well as 3.73, 3.72 and 4.82 days, respectively. The gross and net reproductive rates in the control, dinotefuran and thiamethoxam were 459.89, 439.08 and 309.42, and also 298.01, 278.45 and 155.03 (female/female/generation), respectively. Dinotefuran caused no significant adverse effects on the population growth parameters of C. carnea. If similar results are obtained for dinotefuran in the field, it might be an insecticide with low toxicity to C. carnea by using the reduced doses of the insecticide in IPM context. Studies under the laboratory conditions can help us to select some insecticides for additional studies under more natural conditions and for application of suitable insecticides along with natural enemies in pest management.