تنوع رده بندي و ژنتيكي خاك در واحدهاي مختلف ژيومرفيك در منطقه مرند، آذربايجان شرقي

Taxonomic and Genetic Pedodiversities on Different Geomorphic Units in Marand Region, East Azarbaijan

در اين پژوهش از غنا و تنوع رده‌بندي خاك براي بررسي تكامل خاك در چهار واحد ژيومرفيك پديمنت سنگي و پديمنت پوشيده، دشت دامنه‌اي و دشت آبرفتي و از غناي ژنتيكي براي ارزيابي تاثير سيستم طبقه‌بندي بر غناي خاك در منطقه مرند استفاده گرديد. تعداد 26 پروفيل در درون واحدهاي مختلف حفر و نمونه برداري شد. محاسبه شاخص‌هاي تنوع خاك با در نظر گرفتن خاكفردها و مساحت هر نوع خاك در سطوح مختلف سيستم جامع طبقه‌بندي آمريكايي و همينطور افق‌هاي مشخصه صورت گرفت. شاخص غنا در سطح رده از پديمنت سنگي تا دشت آبرفتي افزايش يافته و در سطح زيررده، دشت آبرفتي با چهار نوع زيررده غني‌ترين واحد ژيومرفيك بود. مقدار اين شاخص در پديمنت پوشيده و دشت دامنه‌اي در سطح گروه‌بزرگ و زيرگروه اختلاف ناچيزي داشته و در سطح خانواده شاخص‌ها در همه واحدها به جز دشت آبرفتي افزايش مي‌يابد. تعداد تاكساها از سطح رده تا خانواده رو به افزايش گذاشته و پديمنت سنگي، به دليل عدم امكان رسوبگذاري، داراي كمترين غنا بود. شاخص تنوع رده‌بندي در هر واحد از رده تا خانواده به دليل افزايش شاخص غنا افزايش يافته و شاخص‌هاي تنوع محاسبه شده برمبناي تعداد پروفيل از شاخص محاسبه شده برمبناي مساحت بالاتر مي‌باشد. افق كمبيك غالب ترين افق مشخصه در منطقه بوده و از نظر ژنتيكي دشت دامنه‌اي غني‌ترين واحد مي‌باشد. تنوع ژنتيكي خاك وابسته به سيستم طبقه‌بندي بوده و نشان مي دهد كه سيستم جامع آمريكايي،خاك‌هاي مناطقي را كه از نظر ژيومورفولوژيكي فعال هستند يكنواخت‌تر نشان مي دهد.

In this research work, taxonomic richness and pedodiversity were used for studying soil evolution on rock pediment, mantled pediment, piedmont plain and alluvial plain geomorphic units and genetic richness was also used to evaluate the effect of classification system on genetic pedorichness in Marand region. 26 pedons were excavated and sampled in different geomorphic surfaces. Calculation of indices was done considering soil individuals and soil type areas at different levels of USA Soil Taxonomy System (order, family) as well as diagnostic horizons. Soil richness at the level of order increases from rock pediment to alluvial plain and alluvial plain with four suborders is the richest geomorphic unit. The index shows only a little difference between great group and subgroup in mantled pediment and piedmont plain and at the family level, indices increase in all geomorphic units except alluvial plain. The number of taxa increases from order to family level and rock pediment has the least richness by impossibility of deposition processes. The taxonomic diversity index on each geomorphic unit increases from order to family by increasing in taxa richness and diversity indices calculated based on pedon numbers are higher than those based on area coverage. Cambic horizon is the most dominant horizon in the study area and piedmont plain is genetically the richest geomorphic unit. Genetic pedodiversity depends on soil classification system and soil taxonomy system tries to homogenize the soils in geomorphically active regions.